Nieuws 19 april 2022

Busy Season Talks: 'Als de norm duidelijk is, heb je weinig sturing nodig'

Op 12 april ging het in editie 44 van de Busy Season Talks over de 'softe kant' van het accountantsberoep. Hoe gaan accountants om met signalen op het gebied van cultuur bij gecontroleerde organisaties en binnen het eigen kantoor? "De clou is kwetsbaar zijn naar anderen toe."

Hosts Charlie Groen en Mitchell de Caluwe spraken over soft controls met Muel Kaptein (KPMG), Olaf ten Hoopen (Moore MTH) en Fou-Khan Tsang (Alfa). De vaste bard van de show Aleks Kayhan had zijn stem weer terug en zette de toon met Gimme some truth van John Lennon. Lastig onderwerp, de waarheid, erkende Ten Hoopen, die Freek de Jonge citeerde: "Als ik maar genoeg blijf praten zit de waarheid er vanzelf tussen."

Bij haar korte filosofische beschouwing vroeg Charlie Groen naar de rolmodellen van de drie gasten. Muel Kaptein verwees naar Jaap ten Wolde, die ooit de forensische accountancy op de kaart zette en Muel binnenhaalde bij KPMG. "Inspirerend, open en moedig", aldus Muel. Fouk Tsang verwees naar oud-hoogleraar Wim Hartman, destijds één van de eerste EDP-auditors in ons land, die graag wat "recalcitrant en ondeugend" was. "Hij heeft mij geleerd om altijd een beetje eigenwijs te zijn", stelde Fouk. De vader van Olaf ten Hoopen was ook accountant en leerde hem dat vrijheid en verantwoordelijkheid bij elkaar horen. De paar keer in zijn jeugd dat dat toch mis ging, weet Olaf zich nog goed te herinneren. "Als de norm duidelijk is, heb je weinig sturing nodig."

Oren en ogen open

Cultuur en gedrag zijn moeilijk meetbaar, erkenden de gasten. Het is vooral zaak om oren en ogen goed open te houden, ook bij drukte. In tijden van crisis leer je de ware aard van organisaties kennen, dat is gedurende de coronacrisis opnieuw duidelijk geworden. Accountants moeten signalen tijdig oppakken, door uiterlijk vertoon heen kijken, aan deskresearch doen. De noodzaak van soft controls is extra groot geworden "omdat we ons niet altijd meer begeven in de gangen en krochten van een organisatie", aldus Muel. Mensen zijn naar de accountant gelukkig vaak "heel eerlijk en open", stelde hij.

Taal is belangrijk bij soft controls, aldus de gasten. "In het luisteren leer je van het taalgebruik van anderen", benadrukte Olaf. Tijdens corona moest dat op een andere manier, maar in de woordkeus van mensen kun je vaak toch wel horen hoe het met ze gaat. En het komt soms ook aan op woorden die mensen juist niet gebruiken, op het tussen de regels doorlezen.

Handreiking

Door de NBA is recent een Handreiking soft controls uitgebracht, gericht op het verkrijgen van meer inzicht in organisaties in het kader van de jaarrekeningcontrole. Daarin wordt verwezen naar een model van Muel Kaptein dat gaat over elementen als helderheid, voorbeeldgedrag, uitvoerbaarheid, betrokkenheid en transparantie. Muel is hiermee al dertig jaar bezig en wees op het belang van voorbeeldgedrag: "Wees zelf een rolmodel en stuur het eigen team ook aan met soft controls." Goed aan de handreiking is dat er wel voorbeelden worden gegeven, maar dat die niet tot in detail zijn uitgewerkt. "Er wordt juist een appèl gedaan op accountants."

Olaf stelde dat nieuwe medewerkers heel waardevol zijn als het gaat om inzicht in soft controls. "Die hebben een frisse blik en kunnen je heel goed vertellen hoe de cultuur is binnen een bedrijf." Volgens Fouk zijn accountants soms nog wat huiverig om met soft controls aan de gang te gaan, maar verrijkt het voeren van gesprekken juist veel. "Cijfers controleren is één ding, maar de cultuur bespreken biedt waardevolle informatie over een organisatie. Bij veel schandalen binnen bedrijven waren achteraf de signalen al langer aanwezig."

De clou is kwetsbaar zijn naar anderen toe, aldus Olaf. Hij is voorstander van controleteams met diverse specialisten, zoals ook psychologen, "mensen die een gefundeerd oordeel kunnen geven over zaken". De accountant wordt als leider van zo'n controleteam steeds meer "een regisseur van expertises". Eens, zei Muel, maar wel met een kantttekening. "Het team moet niet denken dat er voor soft controls wel een expert komt die het werk doet. Het zou raar zijn als de audit partner zegt 'soft controls doe ik niet'."

Editie 45: Ondernemen in de accountancy

De BST-sessie van 19 april gaat over ondernemerschap in de accountancy. Wat is de drijfveer om zelf een kantoor te starten, hoe vind je passende klanten en op welke manier zorg je voor voldoende en goed personeel? Hosts Leo Veldhuizen en Aleks Kayhan spreken daarover met Antoinette Dijkhuizen (4you accountancy & audit), Mark van Diermen (partner The Audit Generation) en Sandrino Bouwmeester (managing partner Moos Accountants). Aanvang op Clubhouse weer om 20.00 uur.

De 'seizoensfinale' van de reeks BST-sessies is op 2 juni aanstaande, met als speciale gast Joris Luyendijk. Meer over de Busy Season Talks is te vinden via LinkedIn of de BST-community van de NBA. 

• Visuele weergave editie 44 door 'tekenend accountant' Ferry Timp