Nieuws 11 februari 2022

Toezicht op Pels Rijcken door Haagse deken schoot te kort

De Haagse deken van de Orde van Advocaten schoot te kort bij het toezicht op Pels Rijcken, het advocatenkantoor van de landsadvocaat. Bij het onderzoek naar de jarenlange fraude door notaris Frank Oranje van het kantoor was de deken bovendien te weinig onafhankelijk.

Dat blijkt uit een evaluatie door het College van Toezicht Advocatuur van het toezicht op Pels Rijcken.  Met de evaluatie "worden lessen getrokken die moeten leiden tot een verdere verbetering van het toezicht op de advocatuur", zo stelt het college.

In de evaluatie wordt het toezicht in het arrondissement Den Haag beoordeeld tegen criteria als effectiviteit, onafhankelijkheid, professionaliteit en zichtbaarheid. De voor die beoordeling relevante informatie werd door de Haagse deken echter "moeizaam en onvolledig verstrekt, waardoor de uitvoering van de evaluatie werd belemmerd", aldus het college in een uitgebreide verklaring voor de pers. Gerben Everts (directeur VEB) en Marcel Pheijffer (hoogleraar Nyenrode) waren bij de evaluatie van het college betrokken als adviseurs.

Onvoeldoende onafhankelijk

Het toezicht voorafgaand aan het bekend worden van de fraude bij Pels Rijcken was volgens het college "onvoldoende effectief". Toen de Haagse raad van de advocatenorde later het voortouw nam bij het onderzoek naar de fraude was de onafhankelijkheid daarvan onvoldoende gewaarborgd. De Haagse deken was zelf oud-partner van Pels Rijcken en had er voor moeten kiezen het onderzoek onder zijn verantwoordelijkheid uit te besteden, vindt het college. Ook kreeg de secretaris van de Haagse Raad van Orde, zelf partner bij een ander groot kantoor in Den Haag, als leidinggevende van het onderzoek de kans "diepgaand bij Pels Rijcken in de keuken te kijken".

Verder was sprake van "hiaten" in de ondersteuning bij het onderzoek. Zo ontbrak financiële en forensische expertise. Wel werd externe expertise ingezet op het terrein van integriteit van organisaties, maar zonder "voldoende verankering in de advocatuurlijke toezichtregels, met name ten aanzien van de controlemechanismen die binnen grote advocatenkantoren op grond van de Wwft vereist zijn". De Haagse deken verzuimde de naleving van de Wwft te onderzoeken. Ook is het college kritisch over de "weinig informatieve" weergave van het uitgeoefende toezicht in het jaarverslag van de Haagse deken.

Lessen trekken

Het College van Toezicht Advocatuur gaat met de Haagse deken en de Orde in gesprek over de evaluatie. Ook levert die evaluatie "bredere lessen" voor de verbetering van het toezicht op de advocatuur. Daarbij gaat het onder meer om een "coherente toezichtstrategie met onderliggende risicoanalyse en risicosturing", gespecialiseerde expertise voor de ondersteuning van het toezicht en verdieping van de toezichtaanpak.

De huidige organisatie van het toezicht over elf lokale arrondissementen maakt het lastig inhoudelijke verbeteringen door te voeren, meent het college. Gewerkt wordt aan een nieuw organisatiemodel, waarin de eindverantwoordelijkheid voor het toezicht verschuift van de lokale dekens naar een landelijk toezichtorgaan binnen de NOvA. Zo’n landelijk aangestuurd model komt de onafhankelijkheid van het toezicht ten goede en zorgt voor betere samenwerking en informatieuitwisseling met andere autoriteiten, zoals BFT, OM, FIOD en FIU.

Volgens het college is er ook nog een weg te gaan in de verbetering van de toezichtcultuur. De evaluatie moet daarbij helpen. "Goed toezicht moet ervaren worden als iets dat de moeite waard is - voor de beroepsgroep zelf en voor eenieder die er werkzaam is. Dat geldt ook voor de toezichthouders, die bovendien als uitvoerder van hun publieke taak een voorbeeldfunctie hebben."

• Rapport College van Toezicht Advocatuur 'Evaluatie van de werking van het dekentoezicht op Pels Rijcken'