'Startkapitaal DNB kwam van ondernemers met belangen in slavernij'
De Nederlandsche Bank (DNB) was op verschillende manieren betrokken bij slavernij.
Dat is de conclusie van het onderzoek 'Dienstbaar aan de keten?' van de Universiteit Leiden naar de betrokkenheid van DNB bij het Nederlandse slavernijverleden, vanaf de oprichting in 1814 tot aan de afschaffing van de slavernij in 1863. Zo kwam het startkapitaal van de bank voor een deel van ondernemers met directe belangen in de plantageslavernij.
Na de oprichting was DNB indirect betrokken bij de Nederlandse koloniale slavernij. Zo werd er geen onderscheid gemaakt tussen klanten die wel of niet betrokken waren bij slavernij. De bank verleende ook diensten aan handelshuizen die bij slavernij betrokken waren. Die beleenden goederen aan DNB die door middel van slavenarbeid waren gemaakt. Bijna 30 procent van de goederen die bij DNB werden beleend, waren door tot slaaf gemaakten geproduceerd.
In het dagelijkse betalingsverkeer ondersteunde DNB het ministerie van Koloniën. Daardoor had de bank een belangrijke rol in het uitbetalen van compensatie aan slaveneigenaren. Het dagelijkse slavernijgerelateerde financiële verkeer in de koloniën verliep niet via DNB, omdat de bank lange tijd geen vestigingen heeft geopend buiten Amsterdam.
De onderzoekers wijzen er wel op dat DNB in de negentiende eeuw nog niet de grote centrale bank en toezichthouder is van nu. Ook was slavernij nog niet bij wet verboden en was de verhouding tussen het parlement en het staatshoofd anders. "Ook opvattingen over oneigenlijke vormen van belangenverstrengeling verschillen van wat wij nu gewend zijn", stellen ze. Koning Willem I en de Nederlandse regering waren vanaf het begin ook investeerders van DNB, maar zijn niet gerekend tot de groep van zestien hoofdinvesteerders.
Excuses
President van De Nederlandsche Bank (DNB) Klaas Knot heeft woensdag geen excuses aangeboden voor de rol van de bank in het Nederlandse slavernijverleden. Hij sloot niet uit dat dit later dit jaar nog kan gebeuren na gesprekken met maatschappelijke organisaties.
Knot zei dat de bevindingen van het onderzoek "behoorlijk stevig zijn binnengekomen" bij DNB. "De mate waarin mijn ambtsvoorgangers zich hebben ingezet om het afschaffen van de slavernij te voorkomen heeft mij geraakt", zei de president. Volgens hem droeg de bank bij aan de instandhouding van de slavernij, terwijl het ten tijde van de oprichting van DNB al een controversieel onderwerp was.
Knot wilde niet direct excuses aanbieden omdat hij eerst in gesprek wil met medewerkers van zijn bank en met vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Uit die gesprekken moet later dit jaar blijken welke vervolgstappen zullen worden genomen door DNB. Knot wil uiteindelijk een "gebaar maken dat blijvende waarde heeft voor betrokkenen en de Nederlandse samenleving".
Bank of England
De Bank of England (BoE) heeft in 2020 excuses aangeboden voor zijn rol in het slavernijverleden. De Britse centrale bank, die in 1694 is opgericht, zei zelf niet direct betrokken te zijn geweest bij de slavenhandel, maar veel voormalige bestuurders waren daarbij wel betrokken. De BoE verwijderde daarnaast tien schilderijen en bustes van voormalige gouverneurs en directeuren die banden hebben gehad met de handel in tot slaaf gemaakten uit het hoofdkantoor in Londen en uit het naastliggende museum van de bank.
DNB heeft ook schilderijen van voormalige bestuurders die een rol hebben gespeeld in het slavernijverleden. Die liggen op dit moment in een depot omdat het hoofdkantoor wordt gerenoveerd. "Voordat ze terugkeren wordt er zeker nagedacht over wat er moet gebeuren met deze schilderijen", zei Knot. Mogelijk worden ze wel weer opgehangen in het hoofdkantoor, maar dan met een extra toelichting.
Amsterdam en Rotterdam hebben vorig jaar excuses aangeboden voor de rol die de steden hebben gespeeld in het slavernijverleden. De Nederlandse banken ABN Amro en InsingerGilissen, waarvan rechtsvoorgangers mogelijk betrokken waren, hebben ook opdracht gegeven voor onderzoeken naar hun slavernijverleden. ABN Amro presenteert waarschijnlijk volgende maand de resultaten.
Bron: ANP/DNB
Gerelateerd
Milieudefensie: ING steekt tien keer meer geld in olie en gas dan de bank zegt
De financiering van ING voor bedrijven die nieuwe olie- en gasvelden starten, is tien keer meer dan eerder gedacht. Dat stelt Milieudefensie, op basis van een rapport...
Banken willen inzage in telefoongegevens tijdens overboekingen
Banken willen bij telecomaanbieders kunnen checken of iemand telefonisch in gesprek is tijdens het overboeken van geld. Dat moeten klanten beter beschermen tegen...
DNB legt de Volksbank 20 miljoen euro aan boetes op, wegens onvoldoende witwascontroles
De Nederlandsche Bank (DNB) heeft de Volksbank twee bestuurlijke boetes opgelegd van in totaal 20 miljoen euro. De bank had de controles op witwassen en bedrijfsprocessen...
ING verkoopt Russische activiteiten aan Moskouse investeerder
ING heeft een overeenkomst gesloten over de verkoop van zijn activiteiten in Rusland. De bank verkoopt deze onderdelen aan Global Development. Dat is een bedrijf...
Gebrek aan deskundig advies vergroot risico op financiële ongelijkheid
Slechts een beperkte groep Nederlanders maakt gebruik van professioneel financieel advies. Met name de overgrote meerderheid van financieel kwetsbaren en jongeren...