Nieuws 22 februari 2022

Busy Season Talks: 'Druk van buiten is belangrijk'

In editie 36 van de Busy Season Talks, op 15 februari, vertelden de Kwartiermakers toekomst accountancysector, Marlies de Vries en Chris Fonteijn, over hun derde tussenrapportage. En het ging niet alleen over structuurmodellen, AQI's of mogelijke wetswijzigingen, maar ook over wat hen persoonlijk drijft.

'The Times they are a-changin': niet alle vaste gasten van de Busy Season Talks zijn fan van Bob Dylan, maar dat Aleks Kayhan (samen met Wendy Groot host bij deze editie) bij de start van het gesprek met de kwartiermakers dit lied zong, was te begrijpen. Een verzoeknummer, aldus Marlies de Vries; eerder schreef zij er een column over op Accountant.nl. Opmerkelijk: protestzanger Dylan verkocht ooit de rechten van het lied aan Coopers & Lybrand (rechtsvoorganger PwC) voor gebruik in een commercial.

Huisfilosofe Charlie Groen verwees bij de start naar een citaat van Marcel Proust: De enige echte ontdekkingsreis bestaat niet uit het zoeken van nieuwe landen, maar uit het krijgen van nieuwe ogen. "Hoe kunnen we anders naar het acccountantsvak kijken, om het te veranderen?"

Structuurmodellen

De beide kwartiermakers doen momenteel onderzoek naar alternatieve structuurmodellen voor het beroep. Voor een experiment met het intermediairmodel blijkt het lastig om voldoende partijen te vinden die mee willen doen. Aanmelden kan nog tot 1 maart. “Structuur gaat over spanning tussen commercie en publiek belang, wij zoeken naar modellen om dat te verzachten”, stelde Chris Fonteijn.

Volgens sidekick Arnout van Kempen is onderzoek naar alternatieve modellen het oplossen van een probleem dat er niet is. "Maar wel goed dat er eindelijk onderzoek wordt gedaan, anders blijft het bij meningen in plaats van wetenschappelijke feiten. Hier kun je niet tegen zijn."

De verbetering in de sector is merkbaar, dat blijkt ook uit de jongste AFM-rapportage, aldus Chris. "Maar het tempo zijn we nog niet kapot van, er moet meer energie vanuit de sector zelf komen." Druk van buiten is nog van belang. Wel zijn beide kwartiermakers hoopvol over de jonge generatie. "In het begin spraken we vooral met bestuurders met alle zeven vinkjes. Maar de diversiteit gaat iets brengen." Ook Marlies ziet de bijdrage aan cultuurverandering door de jongere generatie. "Onderschat ook niet jullie eigen podium hier, de open discussie."

Fraude en continuïteit

In de "welbekende discussie" over wat de accountant kan zeggen rondom fraude en continuïteit, gaat de beweging richting het rapporteren over bevindingen. Een goede zaak, menen de kwartiermakers. Marlies verwees naar het Britse Brydon-rapport, dat goed schetst wat de maatschappelijke positie van de accountant moet zijn.

Volgens Chris is de vrees voor aansprakelijkheid "heel betrekkelijk" en moet de accountant durven zeggen wat die vindt. De discussie over geheimhouding is belangrijk, maar die wordt "ook gebruikt als argument om iets niet te hoeven doen". Arnout waarschuwde dat de Wta wel "bikkelhard" is over de ruimte om als accountant informatie bekend te maken, als de opdrachtgever dat niet doet. Alleen iets over werkzaamheden melden is "onzinnig, het moet gaan over wat we gevonden hebben".

Rob Bergmans (Deloitte) wierp tegen dat ook aangeven welke werkzaamheden zijn gedaan rondom fraude bijdraagt aan bewustwording. Het is niet de uiteindelijke oplossing, maar "het is te simpel om te zeggen dat deze verandering niets toevoegt". Het eindresultaat telt, aldus Arnout. "Uiteindelijk gaan we toe naar een situatie waarin over bevindingen wordt gerapporteerd." Volgens Chris is iedereen wel van goede wil, maar kost het meegaan met maatschappelijke verwachting soms kracht, pijn en energie. "Dat brengt niet iedereen op."

AQI's

Natuurlijk kwam ook de 'elfde AQI' langs in de discussie; de toegevoegde kwaliteitsindicator over opleidingsinspanningen op het terrein van duurzaamheid, die in de jongste tussenrapportage van de kwartiermakers is gepresenteerd. Niet-financiële informatie is geen monopolie voor accountants en was eerder ook geen opdracht voor de Commissie Toekomst Accountancysector (Cta), waar Marlies lid van was. Wat over nfi in het eindrapport van de Cta werd gemeld was daarom een best guess, stelde zij. Nu is dat doorvertaald naar een kwaliteitsindicator over ESG-opleidingsuren. 

Wat Arnout betreft kun je over alle AQI's discussie voeren, maar het zijn "piketpaaltjes", zaken waar je iets mee moet. "Heel begrijpelijk dat er ook één is toegevoegd die zegt 'gij zult iets met ESG doen'."

Marlies is zich bewust van het risico dat kantoren straks vooral gaan sturen op  indicatoren, net zoals dat eerder het geval was met dossiervorming richting de AFM. "Wij zien die valkuil, maar daar zijn we met zijn allen bij. De AQI's zijn niet bedoeld als normerend of taakstellend, maar informatief en gericht op transparantie."

Samenwerking

De samenwerking tussen de kwartiermakers bevalt goed, vinden beide. "We zijn heel verschillend", aldus Chris. "We complementeren elkaar; ik ben losser, Marlies is veel gestructureerder."

De rol als kwartiermaker was voor Marlies wel voelbaar bij de verdediging van haar proefschrift aan Nyenrode eind vorig jaar. De ervaringen van jonge accountants staan daarin centraal. "We hebben een agenda waar we aan werken, stappen die we zetten. De sector is nu niet gebaat met bijvoorbeeld een artikel over het 'uitmelken' van jonge accountants. Ik miste iets van het activisme dat ik eerder had." Volgens Nyenrode-hoogleraar Marcel Pheijffer is het proefschrift van Marlies echter "een voltreffer in de tijd" en was het haar "prima gelukt om haar verhaal te vertellen".

Marcel is blij met beide aanjagers, die de sector scherp houden. Maar wat als hun werk er op zit?  "Onze opdracht is om te zorgen voor genoeg intrinsieke kracht als wij klaar zijn, het moet uiteindelijk op eigen kracht gebeuren", aldus Chris. Marlies beaamde dat. "Je moet niet op de achterbank blijven zitten, maar bestuurder worden van je eigen auto."

Editie 37: toezicht en systeemdenken

Op 22 februari spreken hosts Charlie Groen en Margreeth Kloppenburg met Vivian Boumans (adviseur, trainer en 'toezichtsfluisteraar') en Lars Zwagerman (senior toezichthouder AFM) over gedrag en cultuur, toezicht en de meerwaarde van systeemdenken; ook voor accountantsorganisaties. Aanvang zoals gebruikelijk om 20.00 uur op Clubhouse.

Meer over de Busy Season Talks is te vinden via LinkedIn of de BST-community van de NBA. 

• Visuele weergave editie 36 door 'tekenend accountant' Ferry Timp