Nieuws 22 december 2022

Het Jaar Verslagen: 'Informatie over impact klimaatverandering in bestuursverslag en jaarrekening moet beter'

De beschikbaarheid, relevantie, vergelijkbaarheid en bruikbaarheid van informatie over de impact van klimaatverandering kan worden verbeterd. Dat blijkt uit 'Het Jaar 2021 Verslagen', het jaarlijks onderzoek naar verslaggeving van Nederlandse beursfondsen.

Hoewel het onderwerp klimaat meer aandacht krijgt binnen de strategie en risicoparagraaf van ondernemingen, ontbreekt vaak nog een doorvertaling naar langetermijndoelstellingen en concrete acties, zoals noodzakelijke investeringen en aanpassing van productieprocessen.

Informatie over een tijdpad met verschillende acties om klimaatdoelstellingen te realiseren wordt in veruit de meeste gevallen niet gegeven. Wanneer de aansluiting met het Parijse klimaatakkoord wordt genoemd, ontbreekt vaak een wetenschappelijke toetsing van deze doelstelling. Informatie over de bredere impact van de keten, bijvoorbeeld de aankoop van goederen en diensten, moet nog verzameld worden, of wordt in hoge mate geschat.

Jaarrekeningen laten nog nauwelijks financiële effecten van de klimaatverandering zien, terwijl verwacht zou mogen worden dat de economische levensduur van activa en productieprocessen zou afnemen en noodzakelijke investeringen en aanpassingen noodzakelijk zijn.

Stappen

Het eerste exemplaar van Het Jaar Verslagen werd op 21 december door HJV-hoofdredacteur en hoogleraar verslaggeving Arjan Brouwer aangeboden aan NBA-voorzitter Kris Douma. Van de zeven onderzoeken in de nieuwe uitgave richten drie zich op duurzaamheid en niet-financiële informatie. 

"De ontwikkelingen gaan snel", aldus Brouwer, die stelde dat inmiddels "in razend tempo" gewerkt wordt aan de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), als uitvloeisel van de Europese duurzaamheidsrichtlijn CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Bedrijven moeten nog wel "stapjes maken in het transparanter worden", zag hij. Uit het onderzoek blijkt dat er nog altijd beursgenoteerde ondernemingen zijn die qua transparantie "dicht bij de ondergrens" zitten. "Zeker rondom duurzaamheidsverslaggeving mogen die stappen snel groter worden."

NBA-voorzitter Douma herinnerde zich vanuit een vroegere rol als directeur verantwoord beleggen nog de grote hoeveelheid standaarden over niet-financiële informatie, een "rampenplan". Inmiddels worden er "prachtige stappen gezet, maar we zijn er nog lang niet". Hij pleitte ook bij deze gelegenheid voor een verplichte Verklaring omtrent risicobeheersing (VOR) voor ondernemingen, want de risico’s anno nu zijn groot en divers.

Klimaatgerelateerde risico's

Nancy Kamp-Roelands (Rijksuniversiteit Groningen) onderzocht klimaatgerelateerde informatie in het bestuursverslag van 75 beursfondsen. Daarvan rapporteert 88 procent over klimaat in de strategie en 78 procent over klimaatdoelstellingen. Maar slechts 41 procent noemt ook een lange termijn doelstelling "en daar moet je je niet altijd te veel van voorstellen", aldus Kamp. "Een deepdive leidt tot minder vreugde dan de eerste kennismaking."

Slechts zestien procent biedt goed uitgewerkte informatie voor de korte, middellange en langere termijn. 85 procent van de ondernemingen rapporteert over CO2, maar slechts 29 procent over prestaties versus doelstellingen. "Dat moet echt veel beter kunnen", stelde Kamp.

Betere transparantie kan worden bereikt door in de jaarverslaggeving een koppeling te leggen tussen de klimaatgerelateerde doelstellingen in het bestuursverslag en de effecten daarvan in de jaarrekening. In ongeveer zestig procent van de onderzochte jaarrekeningen wordt niets vermeld over klimaatgerelateerde risico's.

Daarentegen wordt in zeventig procent van de accountantsverklaringen over 2021 wel aandacht besteed aan klimaatgerelateerde risico's. In de accountantsverklaringen bij de jaarrekeningen over 2020 was dat nog maar bij twee procent.

Niet-financiële informatie

René Orij, verbonden aan Nyenrode ("een niet heel duurzaam kasteel"), deed onderzoek naar de huidige rapportage van niet-financiële informatie door Nederlandse beursfondsen. Ondernemingen brengen een scala aan rapporten uit om belanghebbenden te informeren. Soms zijn dat geïntegreerde verslagen (financiële en niet-financiële informatie) en in andere gevallen specifieke themarapporten met alleen niet-financiële informatie.

Orij vond de informatie "slecht vergelijkbaar". Soms wordt door organisaties alles "in één verslag gepropt, soms in acht aparte verslagen". Te vaak is daarbij niet echt duidelijk voor wie een bepaald rapport bestemd is en "zie je door de bomen het bos meer", aldus Orij. Verwachting is wel dat de CSRD in de EU tot meer uniforme informatieverschaffing in één verslag zal leiden.

HJV

In ander onderzoek uit de bundel wordt de impact van klimaatrisico's op de jaarrekening en de controleverklaring belicht. Ondernemingen stellen in de toelichting bij de jaarrekening dat de impact van klimaatrisico’s op de jaarrekening niet materieel is, maar lichten die conclusies soms nauwelijks toe.

In de bundel is verder onderzoek gepubliceerd naar verslaggeving van kleine en microrechtspersonen, de jaarrekeningen van Europese Special Purpose Acquisition Companies (SPACs), verslaggeving door organisaties in de volkshuisvesting en de omzetverantwoording bij bouwbedrijven. 

Het Jaar Verslagen is een jaarlijkse uitgave met artikelen over de resultaten van onderzoek naar de praktijk van de nationale en internationale jaarverslaggeving. De uitgave komt tot stand in samenwerking tussen het MAB (Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie) en de NBA.

De artikelen uit Het Jaar 2021 Verslagen zijn beschikbaar via de website van het Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, www.mab-online.nl