Nieuws 15 december 2022

AFM: Accountantskantoren met reguliere vergunning moeten proces rond cliëntacceptatie verbeteren

Accountantsorganisaties met een reguliere vergunning van de AFM moeten snel aan de slag met het verbeteren van hun cliëntacceptatieproces. Bij een meerderheid van de onderzochte accountantskantoren is dat proces niet op orde.

Dat blijkt uit het eerste toetsende onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) sinds de 248 accountantskantoren met reguliere vergunning onder direct toezicht van de AFM vallen. Deze kantoren hebben inmiddels een marktaandeel van 55 procent van de totale markt van circa twintigduizend wettelijke controles in Nederland. Het onderzoek heeft geen betrekking op de zes grootste oob-kantoren.

"We beginnen bij het begin", aldus AFM-bestuurder Hanzo van Beusekom in een toelichting op het rapport. "Cliëntacceptatie is de start van het controleproces." Hij benadrukt dat in dit eerste onderzoek de kwaliteit van de wettelijke controles zelf niet is onderzocht. Maar een zorgvuldig proces van cliënt- en opdrachtaanvaarding is volgens de AFM "een belangrijke eerste kwaliteitswaarborg voor het uitvoeren van een goede wettelijke controle".

Niet op orde

De toezichthouder introduceert in het rapport het begrip client and engagement acceptance or continuance (CEAC). Dat houdt onder meer in het waarborgen van de onafhankelijkheid van de accountant, voldoende scheiding tussen controle- en adviesdiensten, toetsing van de integriteit van controlecliënten en de beschikbaarheid van voldoende tijd, middelen en gekwalificeerd personeel voor de eigenlijke controle.

Bij achttien van de dertig onderzochte accountantsorganisaties met reguliere vergunning is het cliëntacceptatiebeleid in ieder geval deels niet op orde, zo concludeert de AFM. De toezichthouder keek bij de dertig kantoren naar in totaal 83 dossiers voor cliëntacceptatie bij controleopdrachten; 71 daarvan vertoonden tekortkomingen. Bij 54 van deze 71 dossiers bleek de beoordeling onvoldoende of niet tijdig. In zeventien gevallen was de beoordeling zelf onvoldoende, maar werd waar nodig wel een maatregel getroffen om een risico af te dekken en was de beoordeling tijdig.

Volgens de AFM vormen de dertig getoetste kantoren een representatieve afspiegeling van de groep reguliere vergunninghouders en zullen wenselijke verbeteringen in de cliëntacceptatie dus voor al die kantoren gelden. "Een op de acht kantoren is getoetst, door de hele populatie heen, uit verschillende grootteklassen", stelt Van Beusekom. De uitkomsten "vallen niet echt mee", vindt hij. De AFM-bestuurder maakt de vergelijking met het tijdig verversen van oliefilters bij een auto. Hier gaat het om het eruit filteren van bepaalde opdrachtgevers. "Glippen slechte klanten erdoor, of houdt het kantoor die aan de poort tegen?"

Ook goede voorbeelden

Verbeteringen bij het aannemen van controleopdrachten zijn nodig en de reguliere vergunninghouders moeten daarmee "direct aan de slag", wat de AFM betreft. Zeker bij bestaande relaties gaat het aannemen van de controleopdracht "soms te veel op de automatische piloot", meent Van Beusekom. In het onderzochte marktsegment vervullen accountants veelal een rol als adviseur van de dga. "Maar je hebt ook een publieke taak, daarvoor is een set regels afgesproken. Je bent geen normale dienstverlener, dat weet iedereen", aldus de AFM-bestuurder.

De spelregels voor cliëntacceptatie "zijn er niet voor niks", stelt projectleider Maaike Klaassen van de AFM bij de toelichting op het rapport. "Maar er zijn uiteraard ook goede voorbeelden uit de sector, het is niet zo dat het niet kan." Die goede voorbeelden zijn samen met de verbeterpunten opgenomen in het rapport, zodat accountantsorganisaties van elkaar kunnen leren.

Het rapport kan helpen bij opleiding en training, meent Klaassen. Ook organiseert de toezichthouder een rondetafelsessie met de dertig betrokken accountantsorganisaties uit het onderzoek en twee webinars voor de hele sector, "zodat kantoren weten waarmee ze aan de slag moeten". De AFM gaat de komende jaren de kwaliteitsverbetering rondom het proces van cliëntacceptatie "actief volgen en zo nodig haar toezichtactiviteiten hierop afstemmen".

Reactie NBA

Een van de primaire taken van de NBA is het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van het accountantsberoep in Nederland, zo benadrukt de beroepsorganisatie in een eerste reactie. De NBA heeft "kennis genomen van het rapport en deelt de zorg van de AFM op dit punt". De beroepsorganisatie gaat het rapport "zorgvuldig bestuderen" en met de reguliere vergunninghouders bespreken hoe zij kan helpen om de kwaliteit "op een hoger plan te krijgen".

Het rapport Aan de slag! is het eerste in een reeks deelrapporten van de AFM, gericht op het segment van accountantskantoren met een reguliere vergunning. Sinds januari 2022 vallen die kantoren onder direct toezicht van de AFM.

• AFM-rapport 'Aan de slag!' Uitkomsten onderzoek cliënt-en opdrachtaanvaarding en -continuering van accountantorganisaties met reguliere vergunning