Nieuws 19 april 2021

ABN Amro schikt witwasperikelen voor 480 miljoen euro met OM

ABN Amro schikt voor 480 miljoen euro met het Openbaar Ministerie, omdat de bank tekortschoot bij het tegengaan van witwassen. Maar daar blijft het niet bij. Het strafrechtelijk onderzoek naar voormalige bestuurders van ABN Amro loopt nog.

Het OM heeft inmiddels drie personen aangemerkt als verdachte, onder wie Chris Vogelzang en oud-topman Gerrit Zalm. Diverse media meldden op basis van ingewijden dat de derde verdachte Joop Wijn zou zijn. Die oud-minister van Economische Zaken werkte ook jaren voor ABN Amro. Het OM wil zelf niet zeggen wie de verdachten precies zijn.

ABN Amro werd ervan verdacht onvoldoende te hebben gedaan om witwassen te voorkomen. Dat gebeurde op een dusdanige wijze dat de bank ook 'schuldwitwassen' wordt verweten. Dit houdt in dat de bank ook echt een vermoeden moet hebben gehad dat bepaalde geldstromen niet deugden, maar vervolgens niets of te weinig heeft gedaan om dit te bestrijden.

Zo kon het gebeuren dat een klant in enkele jaren tijd 192 bankrekeningen opende bij ABN Amro. Deze rekeningen waren grotendeels inactief; de persoon in kwestie gebruikte ze voor een belastingfraude van bijna 200.000 euro. ABN Amro trok pas aan de bel toen justitie al was begonnen met een strafrechtelijk onderzoek naar de betreffende klant.

Kenners gingen er al langer vanuit dat er waarschijnlijk nog een flinke boete zou volgen voor de bank. Uiteindelijk bedraagt de boete voor ABN Amro 300 miljoen euro. Daarnaast moet de bank nog 180 miljoen euro betalen voor ontneming. Dat is het bedrag dat ABN Amro volgens het OM eerder heeft bespaard door zijn gebrekkige antiwitwasbeleid. Hierdoor duikt ABN Amro opnieuw in de rode cijfers. Het concern verwacht door de straffen over het eerste kwartaal van het jaar een beperkt verlies te lijden.

'Onnodig beschadigend'

Voormalig topman Gerrit Zalm "betreurt" het en vindt het "onnodig beschadigend" dat hij door het OM als verdachte is aangemerkt in het witwasonderzoek. Dat heeft advocaat Aldo Verbruggen van de oud-minister van Financiën laten weten.

De raadsman van Zalm noemt de stap van het OM "verrassend", temeer omdat Zalm eerder als getuige is verhoord in het onderzoek. Toen zou er helemaal niets zijn geweest dat erop wees dat het OM hem als verdachte beschouwde. Zalm staat ook nog steeds achter zijn bestuur bij de bank. De VVD-prominent, die van 2009 tot eind 2016 de baas was bij ABN Amro, heeft volgens justitie feitelijk leiding gegeven aan het foute antiwitwasbeleid bij het financiële concern. 

Hoewel hij het niet eens is met de opstelling van het OM, heeft Zalm er wel voor gekozen op te stappen bij Danske Bank. Daar was hij de afgelopen tijd commissaris. Volgens zijn advocaat besloot Zalm de functie neer te leggen toen duidelijk werd dat topman Chris Vogelzang van die Deense bank zou opstappen. Die is eveneens als verdachte aangemerkt in het onderzoek. Vogelzang was eerder ook bestuurder bij ABN Amro.

Lessen

Robert Swaak, de huidige baas van ABN Amro, kwam in 2020 in dienst, toen het onderzoek van het OM al liep. Volgens Swaak sluit ABN Amro met de schikking een "pijnlijk en teleurstellend hoofdstuk" af in de geschiedenis van de bank. Hij benadrukt dat het concern lessen trekt uit wat er is gebeurd en zich inmiddels extra gemotiveerd inzet om klanten en transacties goed te controleren. De bank ziet de fouten bij het tegengaan van witwassen als een collectieve verantwoordelijkheid. Dat betekent dat ABN Amro geen individuele medewerkers wil straffen. 

Inmiddels is de bank volgens Swaak hard op weg om zijn antiwitwasbeleid weer op orde te krijgen. Momenteel zijn er zo'n 3.800 voltijdsmedewerkers bezig met het nalopen van dossiers en het controleren van transacties. Dat komt neer op ongeveer een op de vijf banen bij de bank. Voor de verbeteringen heeft het concern tot nu toe bijna 1 miljard euro uitgetrokken. Naar verwachting komt daar komende jaren nog ruim 1 miljard euro bij.

Eind 2022 verwacht ABN Amro klaar te zijn met het hele proces. Daarbij gaat het ook om het doorvoeren van technische oplossingen in de systemen, die moeten voorkomen dat criminelen die willen witwassen in de toekomst nog zaken kunnen doen bij de bank. ABN Amro zegt hierover in nauw contact te zijn met toezichthouder DNB. Negen op de tien dossiers zijn opnieuw gecheckt, al zullen bij diverse klanten nog vervolgstappen nodig zijn.

Volgens risicodirecteur Tanja Cuppen komt voorlopig naar voren dat in 98 procent van de gevallen het risicoprofiel neutraal is en er dus niets aangepast hoeft te worden. De klanten waarvan afscheid wordt genomen, betreffen volgens haar dus een kleine minderheid van het totale klantenbestand.

Reactie minister Hoekstra

ABN Amro geeft met de schikking van 480 miljoen euro toe dat er flinke fouten zijn gemaakt in de witwaszaak, zegt demissionair minister van Financiën Wopke Hoekstra. De Nederlandse staat is grootaandeelhouder van de bank.

"Ja, dat heeft de bank ook zelf toegegeven", zei Hoekstra op de vraag of ABN Amro schuld heeft. Zijn ministerie benadrukt dat het niet om een strafrechtelijke schulderkenning gaat. Wel heeft de bank sommige zaken "echt niet goed" aangepakt. Hoekstra noemt het "zeer pijnlijk en zeer ernstig" wat er is gebeurd. "Het laat zien dat we nog een lange weg te gaan hebben in Nederland en ook in de bancaire sector, als het gaat om het onder controle krijgen van het grotere probleem dat witwassen in Nederland is." 

Het probleem leeft  breder dan alleen bij ABN Amro, aldus de bewindsman, die vindt dat Nederland hierover te lang  naïef is geweest. Zowel bij ABN Amro, maar ook breder in de financiële sector, moet het probleem volgens hem "met wortel en tak" worden uitgeroeid, "want het vreet echt de rechtstaat aan."

Reactie VEB

Beleggersvereniging VEB schat dat beleggers een paar miljoen euro kwijt zijn geraakt door de witwasbeschuldiging aan het adres van ABN Amro. VEB-directeur Paul Koster laat weten dat de vereniging nog op antwoord wacht van de bank op de brief die de VEB stuurde na het bekend worden van de witwasbeschuldiging half maart. "Dat antwoord moet voor 30 april binnen zijn", aldus Koster.

Hij benadrukt verder dat transparantie over dit soort beschuldigingen belangrijk is voor de markt. "Het is veel geld, dat moeten we ons blijven realiseren", zegt hij over de voorlopig geschatte schade. Koster zegt dat de VEB de aantijgingen van het Openbaar Ministerie nog nader aan het bestuderen is.  "We hopen dat ABN zegt 'dit is niet goed gegaan' en dat er dan een compensatie komt."

'Enorme vooruitgang'

Pieter Lakeman, voorzitter van de Stiching Onderzoek Bedrijfsinformatie (SOBI) spreekt in een reactie van "een enorme vooruitgang" ten opzichte van de eerdere schikking met ING. Die bank trof in 2018 een schikking met het OM van 775 miljoen euro.

Bij die schikking van ING werd nog niet meteen gekozen voor het straffen van bestuurders. Na ophef kwam de zaak ook voor de rechter. Het gerechtshof in Den Haag bepaalde in december 2020 dat voormalig ING-topman Ralph Hamers nog strafrechtelijk moet worden vervolgd voor falend toezicht op witwaspraktijken bij de bank. 

Volgens Lakeman is een grote boete voor een bank een "prima" strafmaatregel, maar is het ook belangrijk dat de "poppetjes" die verantwoordelijk waren, worden bestraft.  

Bron: ANP