Nieuws 06 december 2021

Marlies de Vries: 'Meer aandacht nodig voor professionele ontwikkeling jonge accountants'

Hoge werkdruk in het controleseizoen lijkt geen direct effect te hebben op de kwaliteit van accountantscontroles of op de aantrekkingskracht van het beroep. Dit benadrukt de noodzaak voor een genuanceerd debat over werkbelasting. Meer aandacht voor de professionele ontwikkeling is van belang.

Dat zijn enkele conclusies uit het proefschrift van Marlies de Vries getiteld Luctor et emergo? The experiences of young accountants in the Netherlands. De Vries promoveerde op 3 december aan Nyenrode Business Universiteit.

Voor haar proefschrift deed De Vries onderzoek naar de ervaringen van jonge professionals binnen het Nederlandse accountantsberoep tussen 2011 en 2018. Een periode met veel negatieve aandacht voor en intensief toezicht op het accountantsberoep. De Vries keek daarbij zowel naar de samenwerking van jonge beroepsgenoten binnen NBA Young Profs, als naar hun ervaringen bij het werken binnen een accountantsorganisatie. Daarbij ging het over zaken als het omgaan met lastige situaties, werkdruk, kwaliteit en de aantrekkelijkheid van het beroep.

Volgzaam gedrag

Uit het onderzoek van De Vries blijkt dat 'eerstejaars' accountants in lastige situaties onder tijdsdruk, bijna allemaal volgzaam gedrag laten zien. Met andere woorden: zij doen wat van hen gevraagd wordt, ook als ze het er niet mee eens zijn.

Om accountants op te leiden die zich durven uitspreken over wat zij zien, zijn de eerste jaren werkervaring van groot belang. "Het zou helpen om hierbij veel meer aandacht te hebben voor de professionele ontwikkeling, meer dan de technische vaardigheden", aldus De Vries. "Veel jonge accountants spreken zich tijdens het werk niet uit en verzetten zich niet tegen opdrachten om een steekproef te veranderen, iets 'af te documenteren', of structureel overwerk. Alleen degenen die het lukt om in de drukte hun hoofd boven water te houden, redden het."

Gratis pizza

Volgens De Vries is het voor jonge accountants noodzakelijk om in deze vormende fase steun te krijgen van zowel collega's als hun leidinggevenden: "Jonge accountants hebben bij een hoge werkdruk geen behoefte aan gratis pizza of juist op tijd naar huis. Voor hen is belangrijk dat ze zich veilig voelen om zich uit te kunnen spreken. Uit het onderzoek komt naar voren dat kritische geluiden of escalaties veelal leiden tot een negatieve beoordeling of 'van de klant' gehaald worden."

Bij het uitvoeren van controles ligt bij accountantsorganisaties sterk de nadruk op compliance, meent De Vries. "Zitten opdrachtteams van deze organisaties wel te wachten op jonge accountants die tijdrovende kritische vragen stellen? De werkdruk is al hoog en de vraag vanuit de maatschappij neemt alleen maar toe." Als voorbeeld wijst zij daarbij op de extra werkzaamheden van accountants rondom de NOW-regeling.

De veronderstelling dat in een controle altijd alle richtlijnen worden gevolgd, gaat voorbij aan de praktijk die weerbarstiger is. In de praktijk heb je het over individuen met hun eigen gevoelens en gedachten, stelt De Vries. De sterke focus op richtlijnen heeft misschien wel de teloorgang ingeluid van dat waar de accountant ook voor staat: een professioneel-kritische instelling.

Toekomst

Opvallendste bevinding rondom de inzet van jonge accountants binnen de NBA Young Profs is dat de beperkte invloed op de professionele debatten die zij ervaren, gecombineerd met andere ervaringen, er uiteindelijk toe leidt dat sommigen zich distantiëren van het accountantsberoep.

Volgens de Vries opereren jonge accountants in een ingewikkeld systeem. "Je moet aan meerdere knoppen draaien om een doorbraak te realiseren in de vicieuze cirkel." Haar advies en hoop voor de toekomst is dat jonge accountants zich niet laten beperken door hiërarchie. "Als zij vinden dat zaken anders moeten, moeten ze dat kunnen en durven zeggen. Als accountant ben je geen machine die een checklist afwerkt, je bent een mens."

Naast Kwartiermaker Toekomst Accountancysector is Marlies de Vries tevens directeur van de Controlling opleidingen aan Nyenrode Business Universiteit en faculteitslid van het Centre voor Auditing, Accounting en Control.

Samenvatting proefschrift Marlies de Vries: Luctor et Emergo? Onderzoek naar ervaringen van jonge professionals binnen het accountantsberoep in Nederland over de periode 2011-2018