Nieuws 21 december 2021

Busy Season Talks: 'Balanceren tussen een lerende organisatie en een scherpe kwaliteitslat'

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) was op 14 december te gast bij de Busy Season Talks op Clubhouse. In de 'huiskamer voor accountants' ging het over het jongste AFM-rapport over intern kwaliteitsonderzoek bij oob-kantoren. Tijdens de lockdown gaan de BST-gesprekken door.

Tijdens de 33ste BST-editie spraken hosts Arif Dursun en Hakan Koçak over het AFM-rapport 'Grip op kwaliteit' met bestuurder Hanzo van Beusekom en senior toezichthouder/projectleider Jeroen Lodders van de AFM. De teller van het aantal luisteraars stond dit keer op liefst driehonderd.

Huisfilosofe Charlie Groen stelde dat accountancy en assurance raakt aan het basisvertrouwen in de maatschappij en benadrukte dat we de "reis naar kwaliteitsverbetering" niet alleen kunnen maken. Maar samen zijn we op de goede weg, dat blijkt ook uit het AFM-rapport. Daarin richt de toezichthouder zich specifiek op het intern kwaliteitsonderzoek (IKO) binnen de oob-accountantskantoren. Uit een totaal van circa 130 IKO-dossiers selecteerde de AFM er achttien. Bij vijftien daarvan kwam de toezichthouder tot een zelfde oordeel als de kantoren.

Reis

Ook Hanzo van Beusekom vergeleek het werken aan kwaliteitsverbetering met een reis. "Of je ooit de eindbestemming haalt weet je nooit zeker, maar de reis erheen is belangrijk." Hij schetste voor het gezelschap nog eens de voorgeschiedenis van het jongste AFM-rapport, dat hij "een nieuw hoofdstuk in het verhaal over kwaliteit in de accountancy" noemde.

Rond 2014, bij de verschijning van het rapport In het publiek belang, was sprake van een kantelpunt in de sector: het erkennen dat zaken verbetering behoeven. Hanzo was het niet eens met een recent FD-commentaar dat het "te vroeg" vindt voor complimenten aan het accountantsberoep. Het moet nog altijd beter, maar tegelijk is verbetering duidelijk zichtbaar.

Jeroen Lodders vertelde hoe het AFM-onderzoek digitaal moest worden uitgevoerd vanwege de coronapandemie. Dat bracht een andere dynamiek, want vanuit huis voer je toch vaak andere gesprekken. Ook het missen van nonverbale signalen vraagt extra inspanning. Het onderzoek liep van eind november 2020 tot september van dit jaar. Met een accountant online een gesprek aangaan over een dossier was soms "best een uitdaging", aldus Jeroen. "Je komt op een punt dat je er iets van gaat vinden. Dat geeft soms weerstand, want accountants zijn trots op hun werk en staan achter het team."

De AFM is aan het verkennen hoe machine learning technologie verder kan worden ingezet en wil ook de sector stimuleren om dat verder te onderzoeken. Data analyse wordt meer en meer toegepast, maar ML staat nog in de kinderschoenen. Als de AFM vanaf 2022 ook toezicht houdt op de niet-oob-kantoren wordt data analyse nog veel belangrijker.

Twee doelen

Intern kwaliteitsonderzoek heeft twee doelen, stelde Hanzo: inzicht geven of iets voldoet aan de lat, maar ook ervan leren, beter worden. Daar zit soms wel spanning tussen. De AFM wil kantoren een spiegel voorhouden, maar het blijft "balanceren tussen de lerende organisatie en de scherpe kwaliteitslat". Beide toezichthouders vinden het van belang dat ook jongere accountants worden betrokken bij het IKO-proces, dat draagt bij aan de lerende organisatie.

De AFM denkt na over een "volgend hoofdstuk", stelde Hanzo. De huidige methode van toezicht is "superintensief" en dus wordt gekeken naar het anders inrichten van het proces. Nu wordt eerst gewerkt aan uitbreiding van het toezicht op de niet-oob-kantoren. Mogelijk kan in de toekomst meer worden gesteund op het intern kwaliteitsonderzoek. De capaciteit is ook een aandachtspunt. "Was dit het moment dat ik die pitch kon doen om te komen werken bij de afm?", lachte Hanzo.  

BST gaat tijdens de lockdown door

Hoewel tijdens de sessie met de AFM nog een winterstop werd aangekondigd, hebben organisatoren Arif Dursun en Hakan Koçak inmiddels besloten toch door te gaan met de Busy Season Talks, vanwege de huidige lockdown. De eerste lockdown in 2020 was immers de directe aanleiding voor het opzetten van de 'huiskamergesprekken' voor accountants.

De vorm wordt de komende weken wel meer vrijgelaten, zoals tot nu toe tijdens de afterparty: "Geen centrale thema's en prominente gasten, maar vrijuit; iemand gooit een stelling op en iedereen mag meepraten." Aanvang van de BST freestyle sessies op Clubhouse is zoals gebruikelijk om 20.00 uur op dinsdagavond.

• Visuele weergave editie 33 door 'tekenend accountant' Ferry Timp.