Nieuws 30 november 2021

Pilot Fraude en Continuïteit: 'Transparantie is positief, maar betere voorbeelden en ondersteuning nodig'

Accountants zijn overwegend positief over extra transparantie in de rapportage over werkzaamheden op het gebied van fraude en continuïteit. Ze hebben echter behoefte aan meer ondersteuning en goede voorbeelduitwerkingen. Verder zien bestuurders van bedrijven in het mkb-segment de meerwaarde vaak niet van uitgebreidere rapportage.

Dat blijkt uit de 'Pilot fraude en continuïteit in de controleverklaring 2020' van de NBA. Accountants gaan bij oob’s vanaf boekjaar 2021 verplicht rapporteren over fraude, voor continuïteit vanaf boekjaar 2022, en voor overige organisaties vanaf boekjaar 2022 over fraude én continuïteit.

Aan de pilot fraude en continuïteit in de controleverklaring 2020 hebben 23 accountantsorganisaties, waaronder de oob-accountantsorganisaties, meegedaan. Zij hebben in totaal 65 controleverklaringen opgesteld met daarin passages over fraude en/of continuïteit.

De werkgroep heeft in deze verklaringen 47 passages over continuïteit en 51 passages over fraude aangetroffen en geanalyseerd. De uitkomsten hiervan zijn naast het consultatiedocument gelegd en worden gebruikt voor het opstellen van template- en voorbeeldverklaringen. De uitkomsten van de pilot gebruikt de werkgroep ook om het proefdraaien over 2021 verder vorm te geven.

Wta-vergunninghouders

Om ervaring op te doen met het duidelijker en zichtbaarder tot uitdrukking brengen van fraude en (dis)continuïteit in de controleverklaring zijn ook 272 accountantsorganisaties met een Wta-vergunning benaderd om mee te doen aan de pilot, waarbij is gekozen voor een pilot zonder voorbeelduitwerkingen.

Uit de pilot is duidelijk geworden dat de behoefte aan voorbeelduitwerkingen groot is. "Hieraan besteden wij de komende tijd veel aandacht. Verder zullen wij gehoor geven aan de oproep om de dialoog met alle belangrijke stakeholders aan te gaan over het door de accountantsorganisaties onderkende grote belang van het rapporteren over continuïteit en fraude door de opstellers van de jaarrekening", aldus de werkgroep.

Niet gewenst

Verder meldt de werkgroep dat bestuurders in het mkb de meerwaarde niet inzien van aanvullende rapportering. "De in de pilot betrokken controlecliënten vinden het niet wenselijk dat zij een 'afwijkende verklaring' (dat wil zeggen: een verklaring die anders/uitgebreider is dan voorgaande jaren) aan bijvoorbeeld externe financiers of de Belastingdienst moeten verstrekken.

Het risico bestaat dat de uitgebreidere rapportage extra aandacht trekt of tot verwarring leidt. Specifiek gaat het dan om situaties dat er niets aan de hand is, maar er wel extra passages over fraude en continuïteit in de controleverklaring staan. Dit wordt vooral als aandachtspunt gezien als de gebruikerskring beperkt is."

Accountants geven daarnaast aan het "niet gewenst" te vinden dat zij meer gaan rapporteren dan de klanten zelf. "Het is de verantwoordelijk van een organisatie zelf om transparant te zijn over hoe zij frauderisico’s en de continuïteit inschatten. Het is aan de accountant om vast te stellen of de verantwoording hierover klopt. Dan is het bijzonder dat accountants meer gaan rapporteren dan de organisaties zelf. Daar zou meer evenwicht in moeten worden aangebracht. Door de accountantsorganisaties is een oproep gedaan voor aanvullende regelgeving voor de opstellers van jaarstukken", schrijft de werkgroep.

Tijdig communiceren

De werkgroep Pilot continuïteit en fraude in 2021 concludeert dat het belangrijk is tijdig te communiceren over veranderingen, zodat accountantsorganisaties hierop voldoende en tijdig kunnen anticiperen en hun klanten kunnen meenemen in het proces. "Om die reden roepen wij alle accountants en organisaties op om het boekjaar 2021 te gebruiken om alvast proef te draaien, vooruitlopend op de voorgenomen verplichting."

Aansprakelijkheidsrisico

Een aantal respondenten ziet graag dat de NBA onderzoek doet naar mogelijke aansprakelijkheids- en privacyrisico’s bij kleinere controlecliënten, in verband met mogelijke herleidbaarheid naar medewerkers in kleine organisaties.

Dit speelt vooral als het gaat om (aanwijzingen van) fraude die in de verklaring zou(den) worden opgenomen en herleidbaar zijn. Bij continuïteitsrisico’s speelt dit minder.

• Rapportage uitkomsten pilot fraude en continuïteit in de controleverklaring 2020