Nieuws 22 september 2020

Rondetafel met Tweede Kamer: beroep moet aan de slag met aanbevelingen commissies

De rapporten van MCA en CTA maken duidelijk dat er goede stappen zijn gezet door het accountantsberoep. Maar de sector moet meer doen om het vertrouwen te herstellen, zo bleek opnieuw bij een hoorzitting met de Tweede Kamer.

De vaste commissie voor financiën van de Tweede Kamer was mede door de coronamaatregelen niet op volle sterkte aanwezig tijdens de 'rondetafelsessie' op 21 september. Kamerleden van VVD, SP en D66 bevroegen achtereenvolgens vertegenwoordigers van de Monitoring Commissie Accountancy (MCA), de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Marktmacht

MCA-voorzitter Ada van der Veer stelde dat het beroep in de afgelopen jaren stappen heeft gezet die het kwaliteitsbewustzijn in de sector hebben verstevigd. Het publiek belang en de kwaliteit van de wettelijke controle staan beter op het netvlies. Tegelijk is sprake van een veranderproces met “onvoldoende diepgang” en zijn maatregelen volgens de MCA "niet duurzaam geborgd".

Van der Veer ging onder meer in op de MCA-aanbeveling rondom ringfencing, het financieel scheiden van de controle- en adviespraktijk als alternatief voor profit pooling. Met de Kamerleden werd gediscussieerd over de juridische implicaties en de problemen die met invoering ervan gemoeid zouden zijn. Ook de 'marktmacht' van de grote kantoren werd gememoreerd. Met maar zes kantoren die oob-controles mogen doen, is sprake van gebrek aan concurrentie. 96 procent van de controles komt terecht bij de big four en het gebeurt regelmatig dat maar één kantoor een aanbieding doet, zo stelde Van der Veer. Tegelijk is het voor de kwaliteit van groot belang dat kantoren voldoende 'vlieguren' maken en dus minstens tien wettelijke controles per jaar doen. Dat kan betekenen dat zo'n honderd kantoren zulke wettelijke controles niet meer mogen verrichten.  

Stil

MCA-lid Marcel Pheijffer vond het vooral jammer dat het alweer negen maanden stil is sinds het indienen van de twee eindrapporten van de commissies. "Wat gaan ze doen met de twee rapporten? Daar zien we relatief weinig van." Volgens Pheijffer heeft de sector sterke druk van buiten nodig om te veranderen en kwaliteit te leveren. Hij pleit dan ook voor een sterke toezichthouder, want straks zijn er geen commissies of kwartiermakers meer "en dan is de toezichthouder de enige partij die echt druk houdt".

Een relatief eenvoudig te realiseren maatregel ter verbetering is wat hem betreft het laten meetekenen van een controleopdracht door de interne OKB’er. Dan is het niet alleen de externe accountant, maar de organisatie die zich committeert aan het product dat zij aflevert, aldus Pheijffer.

Haalbaarheid

CTA-voorzitter Annetje Ottow benadrukte dat haar commissie aanbevelingen heeft gedaan op basis van juridische en praktische haalbaarheid. Nu is de sector zelf aan zet om te laten zien dat het beroep kan en wil veranderen, ook los van de kwartiermakers. "Er zit een ketenbenadering in ons rapport, maar wij benadrukken ook dat de sector zelf de handschoen moet oppakken." De CTA ziet juridische bezwaren rondom ringfencing, maar pleit wel voor experimenteren met structuurmodellen. 

Ook CTA-lid Elbert Dijkgraaf heeft zorgen over de marktwerking in de sector, vooral door het beperkte aantal oob-kantoren. "Je kunt het je niet permitteren dat een van de big four omvalt en deze taak niet meer uitvoert." 

Toezicht

Volgens AFM-bestuurslid Hanzo van Beusekom, belast met het toezicht op accountants, hebben de NBA en de sector "grote stappen gezet richting een cultuurverandering". Hij is er van overtuigd dat de sector verder wil verbeteren. Vaktechnisch kunnen ze dat en accountants zijn in zijn optiek "uit het juiste hout gesneden". Tegelijk is de vraag of het systeem zodanig is ingericht dat kwaliteit duurzaam geborgd kan worden. De AFM steunt dan ook het experimenteren met andere systemen.

Om het toezicht verder te versterken en te centraliseren bij de AFM, is "intensivering van middelen" nodig, aldus Van Beusekom. De toezichthouder mist volgens hem "de stok" om te kunnen handhaven op dossierniveau. "Een goed handhavingsinstrumentarium is onderdeel van goed toezicht. Daar zien wij nu te veel hobbels."

Vanuit de Kamer werd zorg uitgesproken over de belasting van de AFM. "We hebben sterke schouders", meende Van Beusekom. "We hebben ook nog de twee kwartiermakers, die heel deskundig zijn en zorgen dat de aanbevelingen op de agenda blijven en gemonitord worden."

AO

Tijdens het komende Algemeen Overleg spreekt de vaste Kamercommissie financiën met minister Hoekstra over de aanbevelingen van de MCA en CTA en de kabinetsreactie naar aanleiding van hun rapporten. Ook de recente evaluatie van de Accountantskamer en het besluit tot instellen van de twee kwartiermakers staan op de agenda.

Het AO Accountancy vindt plaats op 28 september 2020 van 14.00-17.00 uur en is live te volgen via de website van de Tweede Kamer. 

Rondetafelsessie Toekomst Accountancy, 21 september (terugkijken via Debat gemist)