Nieuws 14 oktober 2020

Rekenkamer brengt nettobetalingspositie in EU van Nederland in kaart

De Algemene Rekenkamer kijkt in een rapport naar alle cijfers rondom de betalingspositie van Nederland in de Europese Unie.

Het onderzoeksrapport 'Focus op de nettobetalingspositie van Nederland - Saldo betalingen en ontvangsten Nederland in de EU' laat zien op basis van welke kengetallen, zoals het nationaal inkomen, de afdrachten van Nederland aan de EU berekend worden. Het rapport schetst hoe de ontstaansgeschiedenis van de financiering van de EU tot verschillende definities van de nettobetalingspositie heeft geleid.

De Rekenkamer geeft in het rapport antwoord op veelgestelde vragen zoals hoeveel Nederland betaalt aan de Europese Unie en hoeveel er jaarlijks terugkomt via EU-subsidies, en waarom 'Den Haag' en de Europese Commissie van mening verschillen over hoeveel Nederland afdraagt, terwijl het geld wel wordt overgemaakt. De Rekenkamer kijkt daarbij naar de cijfers van de afgelopen zes jaar.

Ook is in kaart gebracht wat het effect is van de kortingen die Nederland krijgt op de EU-afdracht. Over de verdeling van het beschikbare budget voor de periode 2021-2027 van de Europese Unie over de 27 lidstaten lopen momenteel onderhandelingen tussen de Raad van de EU (ministers van Buitenlandse Zaken) en het Europees Parlement.

Hardnekkig meningsverschil

Vorig jaar was Nederland na Duitsland qua percentage van het nationaal inkomen de grootste nettobetaler aan de EU - in 2014 was Nederland de grootste contribuant. In de tussenliggende jaren betaalde Nederland ook meer dan dat het uit 'Brussel' ontving, maar droegen Duitsland en Zweden per saldo meer bij. Tenminste, als we de cijfers van de Europese Commissie volgen.

Volgens de zogenoemde boekhoudkundige definitie die Nederland hanteert zou Nederland elk jaar in de periode 2014-2019 de grootste nettobetaler aan de EU zijn geweest. Dit komt omdat 'Den Haag' alle ontvangsten van en afdrachten aan de EU meetelt, dus ook de douanerechten (invoerheffingen) die onder andere in de Rotterdamse haven geïnd worden. De Europese Commissie hanteert een andere methode en telt sommige nationale afdrachten, zoals de douanerechten, en inkomsten niet mee bij het bepalen welke landen de grootste betalers of ontvangers zijn. Dit meningsverschil uit zich sinds de jaren negentig in de presentatie van cijfers over hoeveel lidstaat Nederland afdraagt en via subsidies of andere bijdragen van ‘Brussel’ ontvangt. De Algemene Rekenkamer neemt hierover geen standpunt in.

Baten en lasten

De nettobetalingspositie zegt iets over de directe financiële stromen, maar geeft geen beeld van het saldo van maatschappelijke baten en lasten van de EU voor Nederland. In 2019 hebben tien van de (toen) 28 lidstaten volgens de methode van de Europese Commissie meer betaald dan ontvangen van de EU. Volgens de Nederlandse meetmethode ligt dit anders; België wordt van nettobetaler netto-ontvanger, omdat in de boekhoudkundige definitie ontvangsten voor de in België gevestigde EU-instellingen worden meegerekend. En Spanje en Ierland worden dan nettobetaler aan de EU.

Over 2019 heeft Nederland € 8,1 miljard betaald en € 2,6 miljard ontvangen, dus netto € 5,5 miljard bijgedragen. Volgens de boekhoudkundige definitie die Nederland hanteert is de netto EU-afdracht 0,67% van het bruto nationaal inkomen (berekening Europese Commissie: 0,35% bni).

De lopende onderhandelingen over het meerjarig financieel kader van de EU voor de komende zeven jaar moeten uitwijzen wat er verandert. In de Europese Raad hebben de regeringsleiders vooralsnog afgesproken dat Nederland (evenals sommige andere lidstaten) ook komende jaren mag rekenen op een korting. Verder wordt de vergoeding voor het heffen van douanerechten verhoogd. Het Europees Parlement moet nog instemmen met dat voorlopig akkoord.

• Rapport 'Focus op de nettobetalingspositie van Nederland - Saldo betalingen en ontvangsten Nederland in de EU'