Nieuws 20 september 2019

SER: 'Stel verplicht vrouwenquotum bedrijven in'

Nederlandse bedrijven moeten een verplicht quotum krijgen voor het aantal vrouwen in topposities.

Dat willen de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Commissie Monitoring Streefcijfer Wet bestuur en toezicht. De adviesorganen geven hun raad aan ministers Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Wouter Koolmees van Sociale Zaken. Behalve meer vrouwen in de top van het bedrijfsleven moeten er ook meer mensen met een niet-westerse migratieachtergrond doorgroeien, meent de SER.

De SER en de Commissie Monitoring halen de laatste bedrijvenmonitor aan, waaruit blijkt dat gemiddeld slechts een op de acht bestuurders van grote bedrijven een vrouw is. Bij commissarissen zijn vrouwen iets beter vertegenwoordigd, maar ligt het percentage met 18,4 procent nog altijd ruim achter op het streefcijfer van 30 procent. Slechts 8,3 procent van de ondernemingen haalt in beide raden het doel. Meer dan de helft van de bedrijven legt over de kwestie bovendien geen verantwoording af in zijn jaarverslag, hoewel dat wettelijk verplicht is.

Voortgang

Omdat het huidige streefcijfer niet tot genoeg voortgang heeft geleid, bepleiten de organen nu een verplicht quotum voor vrouwen in topposities. De SER wil dat alleen voorschrijven voor raden van commissarissen, waarvan 30 procent vrouw moet zijn. Voldoet een beursgenoteerd bedrijf daar niet aan, dan moet bij een vrijkomende positie verplicht een vrouw worden benoemd. Gebeurt dat niet, dan wordt de benoeming vernietigd.

Volgens de SER werkte zo'n zogeheten ingroeiquotum in andere landen als Duitsland goed. SER-voorzitter Mariëtte Hamer meent dat ook in Nederland een "meer activerende aanpak" nodig is. Daarbij hoort ook dat andere grote bedrijven, in totaal een kleine 5000 ondernemingen, zelf een ambitieus plan van aanpak moeten maken. Daarvoor zou een transparantieverplichting moeten gelden.

Paardenmiddel

De Commissie Monitoring is het hiermee eens. Voorzitter Caroline Princen vindt het SER-advies een goede eerste stap. Ze ziet een quotum als "een paardenmiddel". "Maar als we bedrijven in beweging willen krijgen, moeten er drastischer maatregelen worden getroffen."

De Commissie Monitoring adviseert zowel voor bestuurders als commissarissen een quotum in te stellen. Dat zou komend jaar op 20 procent moeten worden gesteld, met direct sancties voor bedrijven die dat niet halen. Via jaarlijkse verhogingen moet in 2025 de 30 procent worden bereikt. Bovendien wil de Commissie dat ook grotere bv's aan die minimumeisen moeten voldoen.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW, dat als lid van de SER meewerkte aan het advies van die organisatie, steunt het verplichte quotum. "Het mag gewoon echt niet meer uitmaken of je nou een jongen of een meisje bent of van een andere culturele herkomst. Je talent moet centraal staan", vindt voorzitter Hans de Boer.

NCD: 'vrouwenquotum is ontzettend gevaarlijk'

Directeur Gerard van Vliet van de Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren (NCD) vindt een verplicht vrouwenquotum "ontzettend gevaarlijk". Vrouwen die automatisch in topposities komen, kunnen niet altijd op draagvlak rekenen wat hun positie ondermijnt, is zijn redenering.

NCD noemt de focus op de sekse van topbestuurders een verkeerde insteek. De kwaliteit van bestuurders moet altijd de doorslaggevende factor zijn, aldus Van Vliet. Het is volgens hem beter als de maatschappij eerst de juiste omgeving creëert waardoor vrouwen kunnen "floreren".

Zo moet het onderwijssysteem ervoor zorgen dat meisjes net zo vaak voor een technische opleiding kiezen als jongens. Daarnaast moeten vrouwen thuis goede afspraken kunnen maken zodat ze voldoende ruimte hebben voor een uitdagende baan. "Een topfunctie kun je niet zomaar erbij doen. Het zijn veeleisende, stressvolle, moeilijke banen. Je moet 24 uur aanspreekbaar zijn", waarschuwt Van Vliet.

Reactie minister

Dat de werkgevers en werknemers een verplicht quotum steunen voor vrouwen in de top van het bedrijfsleven, weegt voor het kabinet zwaar. Minister Ingrid van Engelshoven (Emancipatie) zegt nu op zoek te gaannaar "politiek draagvlak".

De werkgevers en werknemers, die zich in de Sociaal-Economische Raad (SER) over emancipatie in de bestuurskamers van het bedrijfsleven hebben gebogen, zijn "heel duidelijk", zegt Van Engelshoven. "De vrijblijvendheid moet eraf". Ze tilt zwaar aan het SER-advies, omdat het voor het eerst is dat ook werkgevers een minimumaantal vrouwen in raden van commissarissen bepleiten.

Maar zelf wil ze zich nog niet uitspreken voor een quotum, omdat dat een "vergaande stap" is die maatschappelijk én politiek draagvlak vergt. Over dat laatste "gaan we in het kabinet praten". Ze wil daar niet op vooruitlopen. "Als je iets wilt bereiken, moet je heel zorgvuldig omgaan met het creëren van draagvlak."

Van Engelshovens partij D66 ging eerder deze maand al om en dringt aan op een quotum. Wat de regeringspartij betreft moet dat niet alleen voor raden van commissarissen, maar ook in de bestuurskamer van grote bedrijven gaan gelden.

Weinig steun

In de Tweede Kamer is tot dusver te weinig steun voor een quotum, maar veel partijen gaan het rapport van de SER wel bestuderen. Het kabinet beslist dit najaar of ze bedrijven inderdaad gaat dwingen meer vrouwen te benoemen. Nu moeten grote bedrijven er al wel naar streven dat 30 procent van hun bestuurders en commissarissen vrouw is, maar staat op in gebreke blijven geen straf.

D66 voelt het SER-advies als steun in de rug. "Zelfs het bedrijfsleven vindt dat het niet opschiet", zegt Kamerlid Vera Bergkamp. De grootste regeringspartij, de VVD, gaat de voorstellen "goed bestuderen", maar waarschuwt dat zij "nooit voorstander is geweest van een plat quotum". Coalitiepartner CDA wil nog niet op het advies ingaan. Linkse oppositiepartijen als GroenLinks en PvdA pleiten al langer voor een quotum.

Bron: ANP