Olof Bik: 'Accountants moeten voet bij stuk houden in publiek debat'
De risico's die horen bij accountantscontrole kunnen nooit helemaal ondervangen worden door regelgeving en "professionele interventie". Dat stelde professor Olof Bik tijdens zijn inaugurele rede aan Nyenrode. "We moeten ons realiseren dat accountants ook maar mensen zijn."
"De beroepsgroep van accountants moet zijn eigen kloof durven te overbruggen, door te kiezen voor kwaliteit van financiële verslagggeving als kompas voor de kwaliteit van accountantscontrole", aldus Bik. Hij sprak zijn rede uit op 17 september, ter gelegenheid van zijn aanvaarding van de leerstoel Behavorial research in auditing aan Nyenrode Business Universiteit.
Een kwaliteitsprobleem met een jaarrekening of gebrekkige financiële verslaglegging werpt natuurlijk een schaduw op het werk van de accountant, meent Bik. "De accountant zou dan ook sterker in zijn schoenen moeten staan: de realiteit is dat de kwaliteit van financiële verslaggeving - en dus ook problemen en gebreken daarin - een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van ten minste een aantal partijen in de hele keten van financiële verslaggeving en controle."
Geen spel zonder risico's
Tegelijkertijd is het professionele gedrag van accountants doorslaggevend voor de kwaliteit van de controle van jaarcijfers, stelt Bik. "Accountantscontrole kan dus geen spel zijn zonder natuurlijke risico's. Dergelijke risico's kunnen misschien nooit helemaal ondervangen worden door regelgeving en professionele interventie alleen. Die maatregelen kunnen zelfs onbedoelde bijeffecten hebben."
Volgens Bik heeft het accountantsberoep de neiging te vertrouwen op schijnbaar gemakkelijke ingrepen of snelle herstelacties, die soms worden ingevoerd zonder de geschiktheid en effectieve werking ervan te testen. "Is dat niet vreemd? Zou u een medicijn gebruiken waarvan de werkzaamheid en de bijwerkingen niet getest zijn?" Nee, natuurlijk niet, aldus de hoogleraar. "Ik maak me daar zorgen over, want er is zelden een eenvoudig antwoord op een eenvoudig gestelde vraag. Ik begrijp dat onze minister van Financiën ingrijpende maatregelen overweegt voor het beroep van accountant. Maar die moeten natuurlijk ook getest worden in het licht van de wetenschap."
Onbedoelde neveneffecten
Vraag is volgens Bik hoe multidisciplinair gedragsonderzoek bij accountants kan bijdragen aan mogelijke verbetermaatregelen. "Maatregelen moeten worden getest op werkzaamheid en onbedoelde neveneffecten. Maatregelen die meer onder directe invloed van het bestuur van accountantskantoren vallen en die passen bij de identiteit, cultuur en filosofie van het accountantskantoor."
Bik waarschuwt voor "onbekende en onbedoelde neveneffecten" bij het invoeren van maatregelen die niet zijn getest. "Vooral in een beroep waarin de professionele oordeelsvorming en het professionele gedrag van de individuele accountant zo centraal staan. Er kunnen zich incidenten voordoen die redelijkerwijs buiten de invloed van het management liggen. Zaken die verkeerd gaan, gebeuren vaak op dezelfde manier als zaken die goed gaan."
Het antwoord op de vraag wat beleidsbepalers anders moeten doen na lezing van zijn onderzoek, zou volgens Bik ook kunnen zijn: "Het huidige beleid is goed; er is geen verandering nodig. Houd voet bij stuk."
Inaugurele rede prof.dr. Olof Bik: 'Crossing the divide: behavioral research in auditing'
Gerelateerd

Voorbij zwart en wit
Een lerende omgeving voor accountants, waarin professioneel handelen de ruimte wordt geboden, is volgens Berry Wammes nog altijd ver te zoeken.

Lena Pieper wint prijs American Accounting Association voor beste proefschrift
Dr. Lena Pieper, assistant-professor of accountancy aan de University of Illinois, is door de American Accounting Association beloond met de prijs voor het beste...

Wendy Groot: accountants moeten meer leren van gemaakte fouten
Registeraccountant Wendy Groot is op 23 januari gepromoveerd aan de Vrije Universiteit. In haar proefschrift onderzoekt zij onder meer hoe accountantsorganisaties...

De wereld als een schouwtoneel en de rol van de accountant
Op de rand van zijn pensioen beschouwt Barend Bergh de rol van de accountant in het maatschappelijk verkeer. Hij doet aanbevelingen voor onderzoek naar de manier...

Motto 2025? Doorpakken!
Kris Douma kijkt bij de start van zijn laatste jaar als NBA-voorzitter even terug, maar vooral vooruit.