Rode loper-debat: Hoe veilig is het beroep van accountant?
Tuchtzaken, toezichthouders en claims bedreigen een veilige beroepsuitoefening van controlerend accountants, menen sommige beroepsbeoefenaren. Maar politici en wetenschappers zijn minder onder de indruk. In hartje Amsterdam gingen ze met elkaar in debat.
Henk Vlaming
Om die stelling kracht bij te zetten las initiatiefnemer Antoinette Dijkhuizen (4you accountancy) de brief voor die ze had opgesteld voor minister van Financiën Wopke Hoekstra. Dijkhuizen schetste een somber beeld van de accountant die in de machinerie belandt van toezichthouders, tuchtrechters en civielrechtelijke procedures. Of je maar even verantwoording wilt afleggen, terwijl je gebonden bent door je geheimhoudingsplicht.
Onder zulke omstandigheden word je geplaagd door beslagleggingen, advocatenkosten, een mediacircus, een carrièrecrash en spanningen in het gezin. "Als jonge, intelligente vrouw zou ik met de kennis van nu iets anders gaan doen, maar zeker geen accountant worden", aldus Dijkhuizen. "En dat in de wetenschap dat ik een enorme passie heb voor dit beroep."
Loslopend wild
Sommige accountants hadden het aan den lijve ondervonden, zoals Piet Klop. Als Deloitte-accountant verscheen hij in 2013 voor de tuchtrechter vanwege zijn rol in het Vestia-debacle. "Je bent loslopend wild; voor zeventig euro kan iedereen een klacht tegen je indienen. Je wordt gebrandmerkt voordat je zelfs maar voor de tuchtrechter bent verschenen. Op alle klachten ben ik vrijgesproken. Maar het FD schreef dat ik de dans ontsprong."
Sommige aanwezigen vertelden dat zij vanwege deze risico's het vak van accountant hadden ingeruild voor dat van controller of adviseur. Creatieve accountants die op een andere manier naar de klant en het vak durven te kijken, zouden het vak steeds vaker mijden.
Oplossingen bleven uit. Een enkeling suggereerde om de controlerend accountant vrij te stellen van aansprakelijkheid. Dan zou er meer ruimte komen om ervaringen en inzichten te delen als er weer eens een boekhoudschandaal opdook. Want kennisdeling is belangrijk voor de beroepsuitoefening, daar waren alle aanwezigen het over eens.
Verhaal halen
Maar vrijwaring van aansprakelijkheid gaat er niet komen, zo maakten de twee uitgenodigde parlementariërs duidelijk. "Als gedupeerde moet je wel ergens verhaal kunnen halen", aldus PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. Dat accountants zich onveilig voelen door dreigende tuchtklachten en mediadruk kon hij zich overigens best voorstellen. Maar hij betwijfelde of het probleem buitenproportioneel was. "De media-aandacht voor accountants vind ik niet overdreven. Andere beroepsgroepen, zoals bankiers, ervaren meer druk. Hetzelfde geldt voor artsen. Elke week wordt er in het tv-programma Radar wel een medische kwestie behandeld."
Zijn collega Roald van der Linde, Kamerlid voor de VVD, suggereerde dat de drempel voor het indienen van een tuchtklacht wellicht omhoog kon. "Dit vraagstuk speelt ook in andere branches."
Willem Buijink, hoogleraar accounting aan de Open Universiteit, zag dat niet als oplossing. Vooral omdat hij het vraagstuk amper zag. "Want het aantal tuchtzaken is niet hoog, zeker niet als je dat afzet tegen de twintigduizend accountantscontroles per jaar. Boekhoudschandalen komen ook niet vaak voor. De meeste schandalen waarnaar wordt verwezen vonden plaats in het buitenland. Die zijn onvergelijkbaar met de situatie hier." Met het aantal niet-goedkeurende verklaringen valt het ook wel mee, stelde Buijink. "Zeker als je dat vergelijkt met het buitenland."
Retoriek
Accountants hebben weinig om bang voor te zijn, concludeerde de hoogleraar, want voor ondermaatse controlekwaliteit zijn geen aanwijzingen. "Wat er wel gebeurt is dat anekdotes worden gemengd met echt onderzoek. Misschien moet de AFM nog eens kritisch kijken naar haar eigen optreden. Als er wordt gesteld dat de kwaliteit omhoog moet, moeten we wel weten over welke kwaliteit het precies gaat. En ook welk doel we willen bereiken. Daarvoor hebben we argumenten nodig op basis van onderzoeksresultaten", aldus Buijink. "Maar geen argumenten die op retoriek gebaseerd zijn."
Gerelateerd
Meer krassen, meer moed
Het accountantsberoep is niet gewend om het open gesprek te voeren over fouten en leert er daarom niet van. Berry Wammes gunt accountants 'in het veld' en ook bestuurders...
Waar maak jij je druk om?
Waarom spreken zo weinigen binnen het accountantsberoep zich uit, vraagt Pieter de Kok zich af. Het beroep zou gebaat zijn bij meer tegengeluid, boosheid en compassie.
Verbeterplan accountantssector is tien jaar oud
Precies tien jaar geleden, op 25 september 2014, bood de accountantssector aan de politiek het verbeterplan 'In het publiek belang' aan. Dat plan moest zorgen voor...
Team beroepsprofiel start gesprekken met stakeholders
Het kernteam van de NBA dat een nieuw beroepsprofiel zal opstellen, heeft uitnodigingen aan de beroepsgroep en stakeholders gestuurd. Betrokkenen kunnen hun wensen...
Pheijffer: Nieuwe minister moet letten op private equity bij accountants
De nieuwe minister van Financiën is via een introductiedossier door zijn ambtenaren bijgepraat over relevante onderwerpen. Maar de aandacht daarin voor het accountantsdossier...