Nieuws 29 oktober 2019

Aanbestedingen wederom pijnpunt bij gemeenten

86 procent van de 380 gemeenten heeft over verslagjaar 2018 een goedkeurend oordeel voor rechtmatigheid gekregen. Dat is 1 procentpunt minder dan over 2017. Bij de gemeenten die geen goedkeurend rechtmatigheidsoordeel kregen was dat net als in het jaar daarvoor met name te wijten aan fouten bij (Europese) aanbestedingen.

Dat schrijft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een brief aan de Tweede Kamer.

Het percentage gemeenten dat vanwege het niet naleven van aanbestedingsregels een anders dan goedkeurende verklaring kreeg steeg in 2018 naar 11 procent. Een jaar eerder was dat 8 procent. Het gaat dan bijvoorbeeld om het niet volgen van een Europese aanbestedingsprocedure in situaties waarbij dat wel moet, of onrechtmatige verlenging van bestaande contracten. Het 'sociaal domein' is juist minder vaak de (hoofd-)oorzaak van een niet-goedkeurend oordeel (2 procent).

Oordelen rechtmatigheid 2013-2018

Sociaal domein

Het sociaal domein, de overheveling van zorgtaken van rijk naar gemeenten, zorgde eerder voor grote problemen bij de verantwoording en controle. Over verslagjaar 2015 kreeg als gevolg daarvan slechts 47 procent van de gemeenten een goedkeurend oordeel voor rechtmatigheid.

Dat het aantal niet-goedkeurende verklaringen met als oorzaak het sociaal domein wederom is gedaald betekent echter niet dat de problemen helemaal uit de wereld zijn. "Gemeenten en zorgaanbieders kost het nog steeds veel geld, tijd en energie om deze verantwoording af te leggen. Daarom is de voortgaande zoektocht van belang naar vormen van verantwoording, die minder (administratief) belastend zijn en in ruimere mate overeenstemmen met de intentie van de transformatie in het sociaal domein", zo stelt de minister.

In 2018 zijn er in dit kader regiobijeenkomsten georganiseerd en in april van dit jaar werden de resultaten gepresenteerd van de pilots 'Anders verantwoorden in het sociaal domein'. Ook voor 2019 en verder blijft het sociaal domein een aandachtspunt. Zo wil Ollongren een vervolgtraject starten, gericht op het vergroten van het onderling vertrouwen tussen zorgaanbieders en gemeenten en het tegengaan van administratieve lasten en optimaliseren van de interne beheersing in de hele keten. De minister heeft daarbij een samenwerkingsproject voor ogen van gemeenten, zorgaanbieders, accountants en het Rijk.

Aanbestedingen

Aangezien aanbestedingen inmiddels de belangrijkste oorzaak zijn van niet-goedkeurende verklaringen wil Ollongren ook regiobijeenkomsten gaan organiseren over dit onderwerp. Daarnaast brengt de NBA dit jaar een publieke managementletter uit over aanbestedingen. Begin dit jaar heeft de Sectorcommissie Decentrale Overheden (SDO) van de beroepsorganisatie al een notitie over controle van aanbestedingsrechtmatigheid uitgebracht. Ook de gezamenlijke commissie Bedrijfsvoering en Auditing Decentrale Overheden (BADO) zal aandacht schenken aan dit onderwerp, aldus de minister.

Marktontwikkelingen

Uit een nieuwe inventarisatie door Accountant.nl, mede op basis van gegevens van het ministerie, blijkt dat er in 2018 net als het jaar daarvoor zeventien accountantskantoren actief waren op de markt voor gemeentelijke accountantscontrole, exclusief de gemeentelijke accountantsdiensten (Amsterdam en Den Haag). In 2014 waren dit er nog maar negen.

Bij de grote kantoren, die zich de afgelopen jaren hebben teruggetrokken uit de markt voor controles van met name kleinere gemeenten, valt op dat het aantal door Deloitte en PwC gecontroleerde gemeenten stabiliseerde. Dat geldt ook voor het marktaandeel gemeten naar het totaal aantal inwoners van de gecontroleerde gemeenten. EY daarentegen controleerde in 2018 nog maar 12 gemeenten. in 2017 waren dat er nog 29 en in 2016 67. KPMG is niet actief op de gemeentelijke controlemarkt.

Het middelgrote Baker Tilly controleerde de meeste gemeenten over verslagjaar 2018 (85), net als het jaar daarvoor.

Van de kleinere kantoren groeide Astrium het snelst, van 13 gemeenten in 2017 naar 21 in 2018. PSA, RSM en Stolwijk Kelderman controleerden in 2018 elk 9 gemeenten, in 2017 waren dat er nog respectievelijk 5, 5 en 4. Ook KSG groeit, van 2 gemeenten in 2017 naar 5 in 2018. Hofsteenge Zeeman daarentegen controleerde minder gemeenten: 23 in 2018, een jaar eerder waren dat er 28. Dat had echter te maken met gemeentelijke herindelingen in het noorden van het land.

• Kamerbrief verantwoording van gemeenten over het verslagjaar 2018
• Bijlage bij de Kamerbrief over de uitkomsten van de verantwoording van gemeenten, voor het verslagjaar 2018
• Ontwikkeling gemeentelijke markt accountantscontrole (2017 en 2018)