Seminar over continuïteit: 'Too big to fail bestaat niet meer'
Eind mei organiseerde de NBA een seminar over continuïteit, als vervolg op een eerder uitgebrachte green paper. Kernboodschap in dat document: ondernemingen moeten in hun bestuursverslag altijd over continuïteit rapporteren. "Moet de accountant niet vaker vragen 'waar zijn jullie mee bezig?'"
Kredietverzekeraars, curatoren, advocaten, schoolbestuurders, beleggers en accountants: een gevarieerd gezelschap boog zich op 24 mei in Amsterdam over het thema (dis)continuïteit. Aanleiding was de publicatie, eind maart 2018, van een green paper 'organisatiecontinuïteit'. De Stuurgroep Publiek Belang van de NBA stelt daarin dat organisaties altijd een paragraaf 'toekomstbestendigheid' moeten opnemen in hun bestuursverslag.
Stuurgroeplid Rob Lelieveld (EY) lichtte de voorstellen toe. Uitgangspunt: de leiding van een organisatie legt uit welke risico's, onzekerheden en veronderstellingen op korte en langere termijn de continuïteit beïnvloeden. De accountant controleert de onderbouwing van deze paragraaf en verwerkt het oordeel in de verklaring.
Meer grote faillissementen
Nederland doet het internationaal gezien erg goed, bleek uit een overzicht van faillissementen wereldwijd. Tegelijk zijn er bedreigingen als de brexit, stijgende olieprijzen en rentestanden. Opmerkelijke trend: de economie draait op volle toeren, maar de betalingsmoraal is verslechterd. En ook opvallend is dat zeer grote (miljarden)bedrijven vaker failliet gaan. In 2016 nog slechts twee in heel Europa, maar in 2017 negen, bleek uit de presentatie van Johan Geeroms van kredietverzekeraar Euler Hermes. "Too big to fail bestaat niet meer, kijk maar naar Carillion", aldus Geeroms. De ondergang van de Britse bouwonderneming betekent voor de kredietverzekeraar een flinke strop. Ook bij de dolende Zuidafrikaanse meubelfirma Steinhoff zit Euler Hermes aan tafel. "Maar met wie moeten we daar praten", vroeg Geeroms zich af. "Een deel zit in de cel."
De kredietverzekeraar maakt voor analyses nog steeds gebruik van jaarrekeningen, naast het eigen graafwerk. Vooral in Europa kan dat goed, in andere werelddelen (waaronder de VS) is de beschikbaarheid van jaarrekeningen minder op orde. Het tijdig beschikbaar komen van de jaarcijfers is voor een kredietverzekeraar erg belangrijk en dat kan beter.
Voorbehoud
Curator Willem Jan van Andel (Wijn & Stael Advocaten) gaf een inkijkje in de "psychologie van de curator". Ken uw cliënt en kijk met een professioneel-kritische instelling naar de ontwikkelingen, hield hij de aanwezige accountants voor. "Het gaat bijna altijd mis op de professionale distantie, op te makkelijk afgaan op wat het management u heeft voorgehouden."
In zijn eigen praktijk als curator had Van Andel ervaren welke impact een voorbehoud van de accountant kan hebben. Bij het faillissement van warenhuisketen V&D werd het opnemen van een continuïteitsparagraaf in de verklaring van de accountant door betrokken partijen (zoals de financiers) als zeer belangrijk ervaren. Wat de curator betreft reden voor een compliment aan de accountant voor diens vasthoudendheid. Dat het green paper adviseert om altijd een mededeling te doen over continuïteit is dus een goede zaak, maar vraag is of de regelgeving met de voorliggende voorstellen zal veranderen. Wat hem betreft mag een en ander duidelijker worden gesteld.
Ook vraagt de accountant niet altijd genoeg door. Zijn opdracht lijkt soms gericht op het vinden van zoveel mogelijk ellende en soms juist op het tegengestelde. De mindset en psychologische insteek is van groot belang. "Moet de accountant niet vaker vragen 'waar zijn jullie mee bezig?'", aldus Van Andel.
Deponering
Ruud Vergoossen (universiteit Nyenrode en Maastricht) presenteerde de uitkomsten van recent grootschalig onderzoek naar de publicatie van het bestuursverslag bij (middel)grote ondernemingen. Gemiddeld worden jaarstukken in ons land pas 229 dagen na balansdatum gepubliceerd. Grote bedrijven doen het daarbij niet beter dan middelgrote, aldus Vergoossen. De helft van alle bedrijven maakt gretig gebruik van mogelijkheden voor verlenging van de deponeringstermijn, hoewel die bedoeld is voor 'bijzondere omstandigheden'. De handhaving in ons land is echter nogal soft, in tegenstelling tot bijvoorbeeld België.
De beschikbaarheid van niet gedeponeerde jaarverslagen is ronduit slecht; een aantal van de onderzochte vennootschappen handelt zelfs in strijd met de wet. In Nederland wordt ook vaak gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het bestuursverslag alleen ten kantore ter inzage te leggen en niet bij de KvK te deponeren. Dit kan binnen Europa verder alleen in Luxemburg en Hongarije. Vergoossen pleit voor een deponeringsplicht.
Onderwijs
Praktische ervaring met de continuiteitsparagraaf hebben Jeroen van Wingerde (Onderwijsinspectie) en Ben de Wilde (Lucasonderwijs). In het onderwijs geldt de verplichting van een paragraaf over continuïteit sinds spraakmakende incidenten bij hogeschool Amarantis en het ROC Leiden. In die twee cases werd achteraf de conclusie getrokken dat het beschikbaar zijn van goede prognoses beide debacles hadden kunnen voorkomen. En er zijn meer aansprekende praktijkgevallen, zoals van een schoolbestuur dat opeens de salarissen van de docenten niet meer kon betalen.
De onderwijssector gaat verder dan de voorstellen in de green paper van de NBA, want instellingen moeten een kwantitatieve onderbouwing publiceren bij de continuïteitsparagraaf. De introductie van die paragraaf is niet zonder weerstand verlopen, aldus de onderwijsbestuurders. Maar inmiddels wordt de toegevoegde waarde door de instellingen onderschreven. Tegelijk is het zaak om rekening te houden met mogelijke reacties vanuit stakeholders. Soms worden zinsnedes over mogelijke risico's en onzekerheden verkeerd opgevat, hoewel een en ander juist is bedoeld om zorgvuldig te rapporteren en tijdig bij te kunnen sturen. Het betekent niet direct dat een instelling in zwaar weer verkeert.
Mosterd na de maaltijd
De voorstellen uit de green paper werden vervolgens met de aanwezigen besproken. Een rapportering met focus op continuïteit is een prima idee, maar als de jaarstukken laat beschikbaar komen is het als mosterd na de maaltijd, zo was het gevoel. Rapporteren binnen vijf of zes maanden na afloop van een boekjaar zou de regel moeten zijn en daarop mag strakker gehandhaafd worden. Sommige aanwezigen vreesden dat verplichtstellen van een continuïteitsparagraaf juist vertragend kan werken, want er moet immers meer worden gerapporteerd. Toch kreeg het invoeren van zo’n bestendigheidsparagraaf bijval van de meerderheid van de aanwezigen. Dat blijkt ook uit de consultatiereactie van Eumedion op de green paper, die daags na de bijeenkomst gepubliceerd werd.
Ook het onderscheid tussen de verwachtingskloof (wat mag je wel of juist niet van de accountant verwachten) en de prestatiekloof (goed je werk doen als accountant) kwam tijdens de slotdiscussie regelmatig ter sprake. Die begrippen zorgen nog altijd voor verwarring, reden om de green paper op dat punt nog iets aan te scherpen.
De Stuurgroep Publiek Belang van de NBA neemt de feedback uit het seminar en de consultatiereacties mee bij het voltooien van een white paper over continuïteit. Die moet dit najaar verschijnen.
Gerelateerd
Verbeterplan accountantssector is tien jaar oud
Precies tien jaar geleden, op 25 september 2014, bood de accountantssector aan de politiek het verbeterplan 'In het publiek belang' aan. Dat plan moest zorgen voor...
Team beroepsprofiel start gesprekken met stakeholders
Het kernteam van de NBA dat een nieuw beroepsprofiel zal opstellen, heeft uitnodigingen aan de beroepsgroep en stakeholders gestuurd. Betrokkenen kunnen hun wensen...
Pheijffer: Nieuwe minister moet letten op private equity bij accountants
De nieuwe minister van Financiën is via een introductiedossier door zijn ambtenaren bijgepraat over relevante onderwerpen. Maar de aandacht daarin voor het accountantsdossier...
Nieuwe minister van Financiën bijgepraat over accountantsdossier
Met behulp van een zogenoemd 'introductiedossier' kan de nieuwe minister van financiën, Eelco Heinen (VVD), zich inlezen in de actuele thema’s op zijn departement....
Promovendus Tjibbe Bosman: 'Clawback maakt accountants rijker en risicomijdender'
Tekeningsbevoegde partners die aan een clawbackregeling zijn onderworpen, voeren minder jaarrekeningcontroles uit en zijn voorzichtiger met het afgeven van een goedkeurende...