Nieuws 31 mei 2018

Monitoringcommissie wil meer vaart en meer diepgang

De accountancysector moet meer vaart maken met het ingezette veranderproces. Bovendien moet de sector dat proces met meer diepgang uitvoeren. Dat stelt de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) in haar tweede rapport over de voortgang van de kwaliteitsverbeteringen in de accountancy.

Volgens de commissie moet de sector "nu écht doorpakken om binnen redelijke termijn zelf nog te kunnen komen tot de noodzakelijke structurele kwaliteitsverhoging, de daadwerkelijke cultuur- en gedragsverandering en een toekomstbestendig vertrouwensherstel".

Meer tempo maken

De MCA erkent wel dat er "flinke vorderingen" zijn gemaakt met de invoering van de 53 maatregelen uit het verbeterplan In het publiek belang uit 2014. Maar bewijs voor de werking van het pakket maatregelen is er niet, althans de effecten zijn nog onvoldoende aantoonbaar. "Duurzame oplossingen vereisen meer leiderschap, meer ambitie en de durf om meer zelfkritisch te zijn. Dat is tevens nodig om de grote (wicked) problemen echt aan te pakken, ook indien de organisatorische, financiële en persoonlijke gevolgen ingrijpend zijn", aldus de MCA. Volgens de commissie moet de sector meer tempo maken, anders loopt het beroep het risico om de regie over het eigen veranderproces te verliezen.

"Het is evident dat binnen de accountancysector inmiddels sprake is van het sturen op cultuur- en gedragsverandering. Kwaliteit staat meer centraal in doen en laten en er is daarbij ook sprake van toenemende veranderingsdynamiek. Dat zijn positieve ontwikkelingen", stelt commissievoorzitter Ada van der Veer bij de presentatie van het rapport. Maar de verbeterslag gaat volgens de MCA niet hard genoeg. "Het verdienmodel en het partnermodel zijn voorbeelden van fundamentele onderwerpen met schadelijke prikkels voor de kwaliteit. Het onderwerp fraude dient voor de accountancysector topprioriteit te zijn en dat is het thans niet. Deze onderwerpen zijn inmiddels binnen een deel van de sector weliswaar bespreekbaar geworden, maar worden door de sector (nog) niet met de benodigde visie en daadkracht aangepakt."

Sector te optimistisch

De commissie heeft sinds haar eerste rapport uit oktober 2016 verder vervolgonderzoek gedaan naar (onder meer) de invoering en werking van de 53 verbetermaatregelen. Op basis van haar bevindingen ziet de MCA diverse risico's en belemmeringen die het bereiken van het einddoel bemoeilijken en vertragen. Zo gaan de veranderingen te langzaam en is het veranderproces niet adequaat ingericht. Ook heeft de sector een "te optimistisch zelfbeeld" en wordt de complexiteit van de problemen onderschat. Dieperliggende oorzaken krijgen nog steeds onvoldoende aandacht, meent de MCA.

De commissie adviseert de sector om oorzaken, maatregelen en effecten op een logische, onderbouwde en begrijpelijke manier aan elkaar te koppelen. Daarbij moet ook gekeken worden naar factoren als werkdruk, tijdsdruk en budgetdruk. Bovendien moet er meer aandacht komen voor zaken als 'angstcultuur' en het elkaar aanspreken op zaken die niet goed gaan. Fraude zou volgens de MCA als "topprioriteit" moeten worden benoemd en vraagt om een andere houding en instelling van het beroep.

Resultaatsverplichting

Als geheel pleit de commissie voor meer ambitie en het voortvarender en diepgaander aanpakken van de eerderbenoemde wicked problems. Nu als sector kiezen voor meer rust en louter positiviteit, waar sommigen in gesprekken met de MCA om vroegen, zou "een rem zetten op het veranderproces". Volgens de commissie is het aan de sector en de accountantsorganisaties om aan te tonen dat effecten ten aanzien van de genoemde aspecten meetbaar en gerealiseerd zijn. "De sector heeft in deze geen inspannings- maar een resultaatsverplichting."

De Monitoring Commissie Accountancy vindt meer wet- en regelgeving geen oplossing voor de geconstateerde problemen, al leert de geschiedenis wel dat "externe druk" op de sector helpt om tot echte veranderingen te komen. De commissie baseert haar conclusies op gesprekken met belanghebbenden binnen en buiten de accountancysector, meerdere specifieke enquêtes en het bestuderen van transparantieverslagen, onderzoeken en rapporten.

De MCA verwacht in de tweede helft van 2019 met een derde rapport te komen. 

• 'Doorpakken!', rapport Monitoring Commissie Accountancy