Nieuws 25 januari 2018

Aandelenpakket van tien miljoen weggeven is ongebruikelijk

DNB heeft terecht een boete van veertig mille opgelegd aan een trustkantoor, zeg het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Het kantoor meldde de overdracht ‘om niet’ van een prijzig aandelenpakket van een Oekraïense partij aan een Oekraïense persoon te laat bij de FIU-Nederland.

Lex van Almelo

Een trustkantoor met een vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB) verleent trustdiensten aan de eigenaar van onroerend goed in Oekraïne. Het vastgoed is ruim tien miljoen Amerikaanse dollar waard (ruim acht miljoen euro) en de certificaten zijn in handen van een rechtspersoon naar het recht van de Republiek der Seychellen. De aandelen van deze rechtspersoon zijn in handen van een ‘nominee shareholder’. De uiteindelijk belanghebbende (ubo) is volgens het trustkantoor een natuurlijk persoon met de Oekraïense nationaliteit.

Deze ubo laat het trustkantoor in december 2013 per e-mail weten dat hij de aandelen medio juli heeft overgedragen aan een landgenoot. Het trustkantoor bespreekt de reden van deze overdracht en meldt in april 2014 diverse transacties bij de FIU-Nederland, waaronder de aandelenoverdracht.

DNB legt een bestuurlijke boete op van veertigduizend euro, omdat het kantoor de transactie van de aandelen niet binnen veertien dagen heeft gemeld en dus artikel 16 lid 1 van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme) heeft overtreden. Het trustkantoor vecht de boete vergeefs aan bij de Rechtbank Rotterdam en gaat daarna in hoger beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Het kantoor vindt dat de gratis overdracht van de aandelen geen transactie is die onder de Wwft valt.

Het college vindt van wel. Het gaat om een constructie die specifiek is opgezet om de vastgoedportefeuille van de Oekraïner af te schermen tegen de mogelijke invordering van de Oekraïense overheid. De klant van het trustkantoor speelt daarin een sleutelrol. Door de overdracht houdt de klant van het kantoor de vastgoedportefeuille voor een andere ubo. Dit is een transactie in de zin van de Wwft.

‘Highly unusual’

De vraag of die transactie gemeld moest worden, beantwoordt het college bevestigend. Er was alle aanleiding om te veronderstellen dat de transactie verband kon houden met witwassen of financiering van terrorisme. Het risico daarop bestaat namelijk juist als je vooraf ziet dat een partij een (groot) verlies lijdt bij de overdracht van activa tegen een prijs die beduidend afwijkt van de marktprijs. Criminele en/of terroristische organisaties kunnen dan aanzienlijke opbrengsten genereren en/of aanzienlijke hoeveelheden geld witwassen als ze die activa doorverkopen. Bovendien wordt de herkomst van deze gelden zo steeds moeilijker te achterhalen voor de toezichthouder en de FIU.

Aanwijzingen voor de ongebruikelijkheid zijn in dit geval dat:

• de schenking geen zakelijke grondslag heeft;
• het trustkantoor niet wist waar het ingebrachte vermogen precies vandaan kwam;
• de schenking ‘extreem omvangrijk’ is in verhouding tot het bekende inkomen van de gever;
• de structuur bedoeld is om vermogen voor de autoriteiten af te schermen;
• de structuur hierdoor vrij eenvoudig is te misbruiken voor witwassen of terrorismefinanciering.

Eén van de bestuurders van het trustkantoor noemde de transactie ‘highly unusual’ en een medewerker noteerde dat deze transactie “niet elke dag in Nederland gebeurt en dat het iets eigenaardigs had”. In de ogen van het college was het trustkantoor zich dus bewust van de noodzaak de transactie nader te onderzoeken. Daarom is iemand van het kantoor in februari 2014 ook naar Oekraïne gegaan om de reden van de aandelenoverdracht te bespreken.

Het college vindt de boete niet te hoog. Voor een overtreding als deze geldt een basisbedrag van vijf ton. Op basis van het ‘track record’ van het kantoor heeft DNB het boetebedrag al sterk gematigd.