Nieuws 22 augustus 2017

Dijsselbloem: 'Resultaten AFM-rapport oob-accountantsorganisaties teleurstellend'

Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is teleurgesteld in de resultaten van het AFM-rapport over de voortgang van de kwaliteitsslag bij oob-accountantsorganisaties.

Dat schrijft de minister in een Kamerbrief naar aanleiding van de rapportage van de AFM van 28 juni jl. en vragen van Kamerlid Henk Nijboer (PvdA). "Door de kritische rapporten van de MCA en de AFM wordt de vraag steeds dringender of de sector wel op de goede weg is, of zij het vertrouwen verdient om zelf stappen te zetten en of het pakket aan maatregelen wel de kern van het probleem raakt. De AFM heeft in het rapport geconcludeerd dat het doorvoeren van veranderingen bij oob-accountantsorganisaties om de kwaliteit van hun controles te verbeteren, te langzaam gaat. Ik deel deze mening", aldus de minister.

Teleurstellend

Uit het AFM-rapport bleek ook dat de kwaliteit van onderzochte wettelijke controles bij de big four-accountantsorganisaties nog niet op orde is. "Deze resultaten vind ik teleurstellend", schrijft de minister. Dijsselbloem zegt zich er wel van bewust te zijn dat de onderzochte dossiers uit 2014 en 2015 stamden, toen een deel van het geheel aan maatregelen en wet- en regelgeving nog niet was ingevoerd of de effecten daarvan in ieder geval nog niet volledig zichtbaar konden zijn. "Ik ben echter, met de AFM, van mening dat kwaliteit van controle altijd geborgd zou moeten zijn."

De minister realiseert zich wel dat er ook positieve resultaten zijn behaald en benadrukt dat Deloitte, KPMG en PwC verder zijn in het verandertraject dan de overige oob-accountantsorganisaties. "In het rapport heeft de AFM ook good practices opgenomen die zij heeft aangetroffen bij deze drie organisaties. Dit vind ik positief, omdat accountantsorganisaties hierdoor (ook) meer van elkaar kunnen leren", schrijft Dijsselbloem.

Inwerkingtreding wetsvoorstel verschoven

De minister wil nog niet direct ingrijpen, maar afwachten of het huidige pakket maatregelen meer tijd nodig heeft om tot gewenste resultaten te leiden. "Een verandering van gedrag en cultuur, waarbij accountants het publiek belang van de wettelijke controle vooropstellen, vraagt doorzettingsvermogen van de sector. De lat zal hoger moeten worden gelegd door de sector om een duurzame kwaliteitsverbetering te bereiken. Met de AFM en de MCA ben ik van mening dat het huidige pakket aan maatregelen, dat een duurzame cultuuromslag moet gaan bewerkstelligen, de kans moet krijgen om effect te sorteren. (…) De effecten van al deze maatregelen op de beoogde cultuuromslag en de kwaliteit van de wettelijke controles moeten de komende jaren zichtbaar worden, onder meer in de rapportages van de AFM."

Mede vanwege de problemen die er nog spelen en de stappen die er nog moeten worden gezet schuift Dijsselbloem de inwerkingtreding van het wetsvoorstel aanvullende maatregelen accountantsorganisaties een half jaar door, van 1 januari 2018 naar 1 juli 2018.

Verdienmodel

Dijsselbloem gaat ook in op het huidige verdienmodel en op de kritiek dat betaling door de controlecliënt problemen zou opleveren voor de kwaliteit van de controle vanwege de zogenoemde 'perverse prikkels'. De minister wijst in dat kader op de inspanningen van de stuurgroep 'Publiek Belang', die ook onderzoek doet naar het verdienmodel en op lopend onderzoek van de Foundation for Auditing Research (FAR) naar hoe verdienmodellen en governancestructuren van accountantsorganisaties zich tot elkaar verhouden, waarin ook de relatie tussen commercie en kwaliteit aan de orde komt.

Verder gaat Dijsselbloem in op het eventueel overgaan op een compleet ander model, waarbij de overheid controles zou gaan organiseren. "Als van overheidswege besloten zou worden tot een volledig ander model, bijvoorbeeld door van overheidswege de controle van jaarrekeningen te organiseren, zou dat de wijze waarop de beroepsgroep altijd heeft gefunctioneerd ingrijpend veranderen. Er moeten dan veel middelen en energie gestoken worden in een veranderingsproces waarvan de voor- en nadelen niet op voorhand evident zijn, kwaliteitsverbetering geen garantie is en weer nieuwe dilemma's kunnen ontstaan. Ook kan moeilijk worden overzien wat internationaal de gevolgen zijn als uitsluitend Nederland hier een andere koers zou gaan volgen en welke mogelijkheden daar binnen de grenzen van het EU-recht voor bestaan. Om deze redenen is een volledig ander (verdien)model van overheidswege thans niet nastrevenswaardig."

Eerst sector zelf

Mocht in de komende jaren dit proces niet leiden tot verbetering in cultuur, governance en kwaliteit, of te langzaam gaan, dan zal het volgens Dijsselbloem uiteindelijk onvermijdelijk zijn dat er discussies worden gevoerd waarin maatregelen die vooralsnog nauwelijks zijn overwogen, wel naar voren komen. "Dit zal dan ook op internationaal niveau dienen plaats te vinden omdat de problemen in de accountantssector niet uitsluitend Nederlands zijn. Echter de regering geeft er de voorkeur aan dat de sector eerst zelf binnen de bestaande verhoudingen op kortere termijn tot verbetering komt."

• Kamerbrief reactie op AFM-rapport 'Kwaliteit OOB-accountantsorganisatie onderzocht'
• Nota van wijziging wet aanvullende maatregelen accountantsorganisaties