Nieuws 01 juni 2017

NBA-bijeenkomst mkb-accountants: 'De toekomst duiden door naar het heden te kijken'

Heeft de accountant in het mkb ook een publiek belang? Voegt een apart keurmerk iets toe aan de titel? De NBA-bijeenkomst van 30 mei 2017 in Veenendaal, over de mkb-accountant in 2030, ging vooral over de huidige rol van het beroep. Een mkb-ondernemer begreep de zorgen van accountants niet: "Er is geen probleem."

Ronald Bruins en Marc Schweppe 

De NBA had drie sprekers uitgenodigd om de discussie in te leiden: Steef Visser, voorzitter NBA Commissie MKB, Marco Moling, voorzitter Novak en Paul Dinkgreve, voorzitter SRA. 

Digitalisering en advisering

Visser noemde twee 'majeure' ontwikkelingen: digitalisering en advisering. "Digitalisering is welhaast een open deur, maar er zijn maar weinig accountants die daadwerkelijk iets afweten van bijvoorbeeld blockchain of data-analyse."

Volgens hem heeft de accountant werkzaam in het mkb een 'fantastische kans' om trusted advisor te zijn van de mkb'er. "Maar dan moeten we wel daadwerkelijk die rol pakken. De jaarrekening verliest relevantie. Het verantwoordingsstuk is niet onbelangrijk, maar komt anders tot stand. Bij ons kantoor hebben we voor tweeduizend klanten dashboards draaien. Dus wachten we niet meer tot het eind van het jaar om in gesprek te gaan over de cijfers. De cijfers tot en met april komen de maand erop aan bod. Het wordt advisering op basis van realtime informatievoorziening." 

Heldere definities

Moling (Novak) gooide de knuppel in het hoenderhok met zijn kijk op het visieproces. "Laten we eerst maar eens de visie voor de komende drie tot vijf jaar bepalen, in plaats van zien waar het beroep zich in 2030 bevindt. We hebben als accountants moeite genoeg om in de toekomst te kijken." In de optiek van Novak moet een visietraject worden vormgegeven vanuit de stakeholders, in plaats van de leden. "En zorg voor heldere definities en uitgangspunten, voordat je met visievorming begint. De mkb-accountant bijvoorbeeld is een containerbegrip. Daarin zit zowel de accountant die assurance verschaft als de samenstelaccountant. Beiden hebben behoefte aan een eigen visie."

'Laten we eerst maar eens de visie voor de komende drie tot vijf jaar bepalen, in plaats van zien waar het beroep zich in 2030 bevindt.'

Volgens Moling heeft 98 procent van de bedrijven minder dan vijftig fte in dienst. "Die hebben dus geen controleverklaring nodig. Hoeveel gewicht wil je dan meegeven aan het onderdeel assurance?" Ook het begrip kwaliteit vraagt om nadere definitie, aldus Moling. "Dat kun je van binnenuit definiëren, maar je kunt het ook vragen aan de stakeholders."

Moling constateerde naar aanleiding van een recente benchmark dat de omzet uit advies door accountants slechts één procent is gestegen, in tien jaar tijd. "Dat kan komen doordat het niet goed wordt geregistreerd, maar voor advies bij klanten hebben we ook andere competenties nodig. Hoe gaan we dat invullen?"

Vertrouwen en zekerheid

Paul Dinkgreve (SRA) vond dat 'de mkb-accountant' niet bestaat. "De accountant in het mkb wel, op het breukvlak van assurance en non-assurance." Hij trok vervolgens de discussie breder. "De economie draait om vertrouwen en zekerheid. Waarom zou het zijn dat je als accountant wordt gevraagd een accountantsverklaring af te geven voor een leasefinanciering van vrachtwagens bij een klant? Zonder het toevoegen van betrouwbaarheid en zekerheid in welk segment dan ook, worden we veredelde boekhouders." Het percentage advies mocht dan weinig toenemen, volgens Dinkgreve lag dat vooral aan het vastleggen van die uren. "Want elk gesprek is al een advies. We duiden de toekomst al door naar het heden te kijken."

Niet iedere accountant is geschikt voor het geven van advies, meende Dinkgreve. Hij noemde het “de dood in de pot” als de accountant zich alleen op advies zou gaan richten. Ook het begrip mkb zou duidelijker gedefinieerd moeten worden. "Fiscaalrechtelijk, civielrechtelijk en economisch lopen de definities uiteen." Ondernemers willen een klankbord, maar de term 'huisarts' voor mkb-accountants heeft wellicht zijn tijd gehad.

'We zijn hun 'reismaat', op de reis van ondernemers die wat willen bereiken.'

Dinkgreve: "We zijn hun 'reismaat', op de reis van ondernemers die wat willen bereiken. Daarbij moeten we mensen ook soms beschermen tegen hun eigen onverstand." Volgens de SRA-voorzitter is er ruimte voor een nieuwe controleverklaring in het mkb, de audit small entity.

Borging van kwaliteit

Drie stellingen kwamen voorbij. De eerste (Visser): "Ook voor de overige werkzaamheden moeten normen worden ontwikkeld om de kwaliteit te borgen." Overwegend groene kaarten gingen de lucht in. Eén van de aanwezigen die een rode kaart in de lucht stak: "Als je al een keurmerk invoert, moet je het eerst gaan laden."

Stelling twee (Moling): "De belangen van de mkb-accountant kunnen alleen vanuit federatief model adequaat worden behartigd." Er kwam een verdeeld beeld van groene en rode kaarten uit. Moling: "Ik merk dat we discussies niet goed voeren, omdat de belangen van grote, middelgrote en kleine kantoren uiteen lopen. Met een federatief model creëer je homogene groepen."

Stelling drie (Dinkgreve): "Als de accountant zich bewuster zou zijn van zijn huidige rol en functie, dan zou er niet zoveel gediscussieerd worden over die rol en functie over tien jaar.’ Ook daar werd verdeeld over gedacht. Dinkgreve: "Wie bewust in zijn rol nu zit, is beter geëquipeerd voor zijn toekomstige rol."

De aansluitende discussie werd geopend door een vraag van Carel Verdiesen (lid Arenagroep NBA): "Is er een publiek belang in het mkb en rechtvaardigt dat belang dan de noodzaak om het werk publiekrechtelijk te blijven regelen voor de accountant in het mkb?" Moling: "Die vraag heeft twee dimensies. Is de beroepsorganisatie in staat uit te leggen aan stakeholders wat de toegevoegde waarde is, zodat de wettelijk geborgde kwaliteit en je publieke taak beter voor het voetlicht komen. Twee: heel veel accountantskantoren moeten vechten tegen administratiekantoren. Je moet uitkijken dat je assurancejas niet te zwaar is."

Keurmerk en advisering

Dinkgreve is geen voorstander van een nieuw keurmerk voor de mkb-accountant. "Het begrip accountant is al een keurmerk op zich." Geert Drechsler (Arenagroep NBA): "De enige keer dat de naam accountant in de krant komt, is als een controlerend accountant een fout heeft gemaakt. Dan bellen klanten mij op omdat ze in het FD lezen dat de accountant een angsthaas is." Hij zou meer heil zien in een ratingsysteem, waarbij een klant bijvoorbeeld kan zien welke competenties een accountant in huis heeft. "Net zoals je hotels kunt kiezen op basis van beoordelingen bij Booking.com."

'De enige keer dat de naam accountant in de krant komt, is als een controlerend accountant een fout heeft gemaakt.'

John Weerdenburg (Auxilium) stelde dat de accountant wel een natuurlijke adviesfunctie heeft, "maar of we die oppakken is vers twee". Volgens Diana Clement (bestuur NBA) pakt de accountant die adviesrol in veel gevallen zeker op, "alleen benoemen we het niet zo". Volgens Drechsler moet de accountant de klant gewoon aandacht geven. "Dan komen er zoveel onderwerpen naar voren. We laten ons gek maken door softwarebedrijven en banken die maar roepen adviseren, adviseren, adviseren. Als het pensioen in eigen beheer moet worden aangepast, is dat dan advies? Nee, dat is gewoon ons werk goed doen."

Wie is de klant?

Wie is de belangrijkste klant van de mkb-accountant: het maatschappelijk verkeer of de ondernemer? Het manifest van Novak stelt de ondernemer nadrukkelijk voorop, al is de visie van de Novak in dat opzicht nog 'in ontwikkeling', aldus Verdiesen. NBA Young Profs-bestuurder Adrian Egas stelde in reactie daarop: "Adel verplicht, vul je rol ruimer in dan alleen voor de klant. Je werkt ook voor de maatschappij." Dinkgreve gaf aan dat het gaat om evenwicht. "De accountant moet ook zorgen dat de ondernemer geen scheve schaats gaat rijden, daar huurt hij je voor in."

'Adel verplicht, vul je rol ruimer in dan alleen voor de klant. Je werkt ook voor de maatschappij.'

Drechsler gaf aan dat het kernwoord vertrouwen is, ook over tien jaar. "Als we het maatschappelijk verkeer als onze klant zien, is een wettelijke verankering belangrijk. Vertrouwen rechtvaardigt wettelijke bescherming, techniek helpt daarbij vooral."

In de afronding van de discussie kwam het thema digitalisering toch nog even om de hoek kijken. Vanuit de zaal: "Het vak wordt steeds meer geautomatiseerd. We zijn steeds afhankelijker van softwarepartijen om ons te ondersteunen. Er blijven er nog maar enkele over en die worden machtiger en machtiger. Ik zou ook een antwoord willen op de vraag hoe we daar tegenaan kijken als groep."

Geen probleem

Dat antwoord kwam niet direct, wel de belofte dat ook mee te nemen in verdere visievorming. Technologie staat op 19 juni 2017 apart op de rol, in een themasessie voorafgaand aan de algemene ledenvergadering van de NBA. Expertgroepen gaan in fase twee van het visietraject vervolgens de diverse geopperde thema's dieper uitwerken.

"Ik snap jullie probleem niet. Ik zie geen probleem, ik zie goede accountants die goed werk leveren", aldus mkb-ondernemer Gert Kwetters (VisionPlanner) aan het slot van de bijeenkomst. "Ik ga niet naar de eerste de beste boekhouder, want die kan de jaarrekening niet maken. En ik hecht aan het stempel van een waarde-instituut. Net zoals ik mijn auto laten keuren bij de Bovag, dan weet ik dat er goed naar wordt gekeken. Ik wil als het ware veilig in mijn cijfers kunnen rondlopen." Die hartekreet kreeg applaus van de aanwezige accountants. Gespreksleider Robert Mul (NBA): "We hebben deze mkb'er niet ingehuurd voor vanavond hoor."

'Ik wil als het ware veilig in mijn cijfers kunnen rondlopen.'

Kwetters gaf tijdens de afsluitende borrel aan dat hij eigenlijk maar één probleem ziet voor het accountantsberoep. "Die toetsingen, het blijft toch de slager die zijn eigen vlees keurt. Dat moet de sector in een onafhankelijke organisatie onderbrengen."

Meer informatie over het visietraject is te vinden op de themapagina Beroep met toekomst op Accountant.nl.