Nieuws 21 april 2017

Kerngroep NBA discussieert over toekomstige accountant: 'We zijn geen Superman'

"We overschatten ons zelf. Het is onmogelijk dat één persoon aan alle eisen kan voldoen die in de toekomst aan accountants worden gesteld. Het leidt onherroepelijk tot verdere specialisatie binnen het beroep."

Adrie Boxmeer

Halverwege het debat van de NBA-kerngroep over de toekomst van het accountantsberoep, met het ene na het andere fraaie vergezicht, laat Jan Wietsma, accountant en publicist van artikelen en boeken over zijn vak, iedereen weer op aarde landen. De NBA organiseert de komende maanden overal in het land debatten over de toekomst van het beroep, met als vertrekpunt het rapport van de Arenagroep, de twintig 'koplopers en frisdenkers'. Deze week was de aftrap: dinsdag via een online discussie, woensdag tijdens een bijeenkomst van de kerngroep in Zeist.

"Wie het er mee eens, steekt een groene kaart omhoog, wie niet een rode." NBA-directeur Berry Wammes legt een aantal prikkelende stellingen aan de veertig aanwezigen voor.

Stelling 1: Veel beroepen zullen veranderen of zelfs verdwijnen door nieuwe technologieën.
En masse gaan de groene kaarten de lucht in. Ho, één rode kaart! John van Wanrooij, senior risicomanager van het Pensioenfonds SNS Reaal: "Ik denk dat het wel zal meevallen. Iedereen heeft de mond vol over automatisering, big data en weet ik al niet meer. Volgens mij zijn op de korte termijn de gevolgen beperkt."

1-0 achter

Zijn woorden worden bevestigd door de vele groene kaarten bij stelling 2: Mijn werk verandert op korte termijn niet wezenlijk.
Ook hier een opvallende tegenstem: "Door algoritmes worden zeker bepaalde delen van het werk grotendeels geautomatiseerd. Maar er moet iemand zijn die de robots van kennis voorziet. Dat zal toch echt een accountant moeten zijn."

Stelling 3: Vertrouwen zal in de toekomst moeizamer worden verdiend dan nu.
Iedereen is het hiermee eens.

Stelling 4: Cliënten en stakeholders vertrouwen mij.
Een rode kaart: "Door de manier waarop accountants de laatste tijd in de media zijn terechtgekomen, sta je tegenwoordig al met 1-0 achter als je bij een klant binnenkomt."

Stelling 5: Een toekomstig accountant zal naast IQ en TEQ ook over XQ, DQ, VQ CQ en EQ moeten beschikken.
Berry Wammes, NBA-directeur: "Het lijkt wel een wiskundige formule, maar volgens ACCA, één van 's werelds grootste accountantsorganisaties, zijn dit de competenties van de toekomst. IQ en EQ zijn bekend, TEQ staat voor technische en ethische kennis, XQ staat voor experience, ervaring, DQ voor digitale kennis, VQ voor visie en CQ voor creativiteit." Het is het moment waarop Jan Wietsma verzucht dat de accountant geen superman is.

Stelling 6: Ik beschik over voldoende competenties om mijn vak uit te oefenen.
Groene en rode kaarten houden elkaar redelijk in evenwicht. Claudia Koppen, riskmanager bij Famed en een van de frisdenkers uit de Arenagroep: "Ik weet duidelijk te weinig over data."

Stelling 7: De beroepsorganisatie ziet er over tien jaar compleet anders uit.
Een woud van groene kaarten gaat de lucht in.

Menselijke maat

Het moment voor Robert Mul, hoofd Beroepsontwikkeling & Beleid bij de NBA, om de aanwezigen in discussiegroepen uiteen te laten gaan. Eerste vraag: aan welke eisen moet de accountant van de toekomst voldoen? Het levert een hele waslijst op: generalist, kennis van niet-financiële informatie, minder naar het verleden kijken via het jaarverslag, maar meer naar de toekomst door advisering van klanten, een rechte rug.

"De menselijke maat moet terugkomen. De accountant moet zijn klant duidelijk maken wat bepaalde financiële informatie voor hem betekent. Ook moet hij als trust advisor uitleggen waarom bepaalde regelgeving er is."

Onderwijs

Het accountancyonderwijs komt aan bod. "Er moet één titel komen voor alle accountants. Vervolgens kan iedereen zich specialiseren. Vergelijk het met de studie medicijnen. Er is een opleiding tot basisarts, daarna specialiseren artsen zich."

Jan Wietsma: "Er wordt hoog opgekeken naar medisch specialisten en niet naar de huisarts. Maar vergeet niet dat de huisartsenopleiding een van de langste is. Wat dat betreft zou de opleiding tot mkb-accountant ook wel wat langer mogen duren."

NBA-algemeen directeur Anne-Marike van Arkel legt uit dat het onderwijs die kant opgaat. "Er komt een Common Body of Knowledge, daarna kan de accountant zich specialiseren."

Claudia Koppen: "Bied dat onderwijs in korte modules aan. Als uit de beroepspraktijk blijkt dat er nieuwe specialismen gewenst zijn, dan kun je daar snel op inspringen."

PE

Aan welke eisen moet een toekomstige beroepsorganisatie voldoen? Suggestie: de NBA moet een federatieve organisatie worden. Claudia Koppen: "Decentraliseer de besluitvorming. Laat als een bepaald vraagstuk slechts een deel van de accountants aangaat, ook alleen hen daarover beslissen."

Een meerderheid is voor halvering van de NBA-taken. Regulering en belangenbehartiging moeten blijven, maar laat toetsing, toezicht en permanente educatie aan commerciële aanbieders over. Robert Mul: "Dat klinkt mooi, maar een commerciële aanbieder organiseert in Oost-Groningen voor anderhalve accountant geen PE-bijenkomst meer, terwijl wij dat als publieke organisatie wel doen."

Het is duidelijk: de discussie wordt vervolgd.