Nieuws 01 december 2017

Onderwijsinspectie: kwaliteit accountantscontrole toegenomen

De kwaliteit van accountantscontroles bij onderwijsinstellingen is toegenomen. En ook in de accountantsmarkt voor het onderwijs voltrekt zich een verschuiving van de big four naar kleinere kantoren.

Dat staat in het rapport De Financiële Staat van het Onderwijs 2016 dat de Onderwijsinspectie heeft gepubliceerd.

De inspectie voerde in 2016 87 reviews uit op controles bij onderwijsinstellingen over boekjaar 2015, verdeeld over zeventien accountantskantoren en 44 accountants. Het aantal niet-toereikende controles daalde van zeven over boekjaar 2014 tot drie over boekjaar 2015.

WNT

Het percentage niet-toereikende controles kwam in 2014 hoger uit als gevolg van gebreken in de controle op de naleving van de Wet normering topinkomens (WNT). Een effectievere aanpak van de WNT-problematiek door de accountantskantoren en wijzigingen in het controleprotocol WNT 2015 hebben volgens de inspectie gezorgd voor de daling van het aantal niet-toereikende controles.

Zo is de afstelling van de materialiteit verbeterd, aldus de inspectie. "Vorig jaar werden vier niet-toereikende dossiers volledig veroorzaakt door de (te) scherp gestelde materialiteit die direct doorwerkte in de strekking van de controleverklaring. De materialiteit is nu niet meer rechtstreeks gekoppeld aan de controleverklaring, maar vervangen door een meldingsplicht."

Over boekjaar 2015 was er één controle niet toereikend als gevolg van de WNT.

Het percentage niet-toereikende controles exclusief de WNT daalt al jaren, van 10,2 procent in 2010 tot 2,3 procent in 2015. Inclusief de WNT-controle kwam het percentage over 2015 uit op 3,4 procent. Het jaar daarvoor was dat nog 8,4 procent.

Niet-toereikende accountantscontroles

	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Niet-toereikend (excl. WNT)	6,4%	10,2%	7,1%	6,2%	4,3%	3,6%	2,3%
Niet-toereikend (incl. WNT)	6,4%	10,2%	7,1%	6,2%	4,3%	8,4%	3,4%

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2017

Centrale sturing en ervaring met sector

De inspectie constateert dat de kwaliteit van de accountantscontrole beter is als sturing en kwaliteitscontrole centraal worden uitgevoerd. De kwaliteit is ook beter als het accountantskantoor veel onderwijsinstellingen controleert, omdat het dan meer ervaring heeft met de specifieke vereisten uit het accountantsprotocol. Het aantal geconstateerde afwijkingen in de reviews is dan minder.

Accountantskosten niet gestegen

In de afgelopen vijf jaar zijn de accountantskosten die instellingen moeten maken voor de verplichte controles niet gestegen. In het primair onderwijs daalde die kosten zelfs substantieel.

"Mogelijk gaat het hier vaak om kleinere besturen met lagere kosten voor controle. Ook kan het zijn dat de sector professioneler wordt; naarmate de administratieve processen meer in orde zijn, is de hoeveelheid werk voor de accountant lager en zijn de kosten dat ook. Ten slotte speelt de toegenomen concurrentie op de markt wellicht een rol en het gegeven dat kleinere accountantskantoren in het algemeen lagere tarieven hebben", aldus de inspectie.

De inspectie noemt het opvallend dat de controles de laatste jaren steeds meer door kleinere accountantskantoren worden uitgevoerd. Net als bij gemeenten voltrekt zich in de onderwijssector een verschuiving in de accountantsmarkt. Het marktaandeel van de big four-kantoren is van 2012 tot en met 2015 gedaald van 59 naar 36 procent.

Continuïteitsparagrafen verbeterd

In de jaarverslagen van 2016 ziet de inspectie een verdere verbetering van de continuïteitsparagrafen; een verplicht onderdeel van de jaarrekening waarbij besturen een driejaarsprognose geven van hun financiële situatie. Dat geldt in het bijzonder voor de onderbouwing en inhoud van die meerjarenbegrotingen. "Het is opvallend dat besturen vaak pessimistisch zijn in hun prognoses, waarna vervolgens overschotten ontstaan", aldus de inspectie.

Financiële positie

De inspectie constateert dat de financiële positie van de onderwijsinstellingen in 2016 verder is versterkt. Ook is het aantal besturen dat onder verscherpt financieel toezicht staat van de inspectie (24), gedaald. Besturen in financieel onzekere posities hebben ofwel succesvol maatregelen genomen om die positie te versterken of zijn als zelfstandig bestuur opgeheven.