Nieuws 01 december 2017

'Huis voor Klokkenluiders moet alleen advies geven'

Anderhalf jaar na de opening van het Huis voor Klokkenluiders heeft het nog geen enkel onderzoek naar een misstand afgerond. Het Huis moet zich daarom alleen op advies aan klokkenluiders gaan richten, meent Transparancy International (TI) Nederland.

Het initiatiefwetsvoorstel voor het Huis voor Klokkenluiders kwam eerder van SP Kamerlid Ronald van Raak en werd unaniem aangenomen in de Tweede en Eerste Kamer. Tot op heden heeft het Huis echter niet het beoogde succes gehad, stelt TI Nederland bij de start van de Week van de Integriteit. Diverse media maakten recent melding van problemen rondom het Huis voor Klokkenluiders. Voorzitter Paul Loven stapte voortijdig op wegens spanningen binnen het bestuur.

TI vraagt zich af waar de prioriteit ligt van de Wet en het Huis: bij de bescherming van klokkenluiders of bij het oplossen van misstanden? Gaandeweg is het accent verschoven naar dat laatste, meent TI, maar dat doet geen recht aan de realiteit. "Juist een goede bescherming van melders is een absolute voorwaarde om zonder repercussies melding te doen van mogelijke misstanden. Het oplossen van die misstanden is een gunstig neveneffect."

Functiescheiding

Het Huis voor Klokkenluiders kent zowel een onderzoeks- als een adviesafdeling. "Om onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid van advies en onderzoek te garanderen, is een strikte functiescheiding hoognodig" zegt Transparancy International. "De bedachte functiescheiding en zogenaamde Chinese muur in het Huis blijken in de praktijk niet goed uitvoerbaar."

De bescherming van klokkenluiders moet centraal komen te staan, meent de organisatie. Het advies aan melders en het onderzoek naar misstanden zouden in twee verschillende organisaties moeten worden ondergebracht. "Het Huis heeft alleen in het eerste halfjaar van haar bestaan al twee keer zoveel adviesaanvragen gekregen als verwacht. Laat het Huis zich daarom volledig richten op haar adviesrol en verder zoveel mogelijk doorverwijzen naar de bevoegde onderzoeksinstanties, zoals inspecties, het OM en toezichthouders."

TI Nederland pleit voor evaluatie van de wet op korte termijn. "Vertrouwen is onontbeerlijk voor een goed functionerende klokkenluidersregeling en dus ook voor de Wet Huis voor Klokkenluiders", aldus de organisatie. Recent sprak ook Follow the Money-journalist Eric Smit tijdens een NBA-bijeenkomst zijn twijfels uit over het functioneren van het Huis voor Klokkenluiders, omdat daar een AIVD-er als juridisch medewerker was aangenomen.