Nieuws 16 december 2016

Lerend vermogen: vier keuzes van de NBA voor 2017

De NBA wil in 2017 een nieuw platform 'Leren van toezicht' instellen, samen met accountantsorganisaties en toezichthouders. Ook start de beroepsorganisatie als pilotproject met het ontwikkelen van casusmateriaal over incidenten, gericht op onderwijs en educatie.

Ontwikkeling van het lerend vermogen binnen het accountantsberoep is onderdeel van de maatregelen uit het rapport In het publiek belang (maatregelen 6.1, 6.2 en 6.3). Uitgangspunt is dat het beroep een hogere kwaliteit kan leveren door te leren van fouten, tekortkomingen en incidenten.

Voor 2017 maakt de NBA vier keuzes om het lerend vermogen van accountants en hun organisaties te verbeteren. Naast het genoemde platform en het ontwikkelen van casusmateriaal gaat de NBA lessen uit toezicht aanbieden aan accountants en debat organiseren over het belang van een constructieve foutencultuur.

Platform

Op basis van een proef in 2016 is besloten structureel overleg in te stellen voor toezichthouders en accountantsorganisaties. In dit nieuwe platform ‘Leren van toezicht’ wordt  collectief en casusoverstijgend gesproken over bevindingen uit het toezicht. Uitgangspunt: welke lessen bevatten de bevindingen en hoe kunnen deze worden omgewerkt naar praktische aanwijzingen voor verbetering? 

Lessen uit toezicht

Er zijn meer manieren dan verplichte PE om te leren van bevindingen van toezichthouders. De NBA zorgt in 2017 voor minimaal drie activiteiten waarin per thema wordt ingegaan op wat de beroepspraktijk kan en moet leren van bevindingen van de Accountantskamer, Autoriteit Financiële Markten (AFM), Raad van Toezicht, de Foundation for Auditing Research (FAR) en andere partijen.

Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om een aanpassing van beroepsstandaarden, een uitbreiding van de kennistoets, een publicatie óf een (verplicht) onderwerp voor permanente educatie.

Casusmateriaal

Afgelopen jaar is onderzocht of bij zware incidenten oorzaakonderzoek kan worden verricht, zoals dat bij ongevallen wordt uitgevoerd door de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OvV). Het bleek niet haalbaar een NBA-verordening op te stellen met een overeenkomstige werkwijze. Het type incidenten (financiële schade in plaats van persoonlijk letsel) rechtvaardigt niet het gebruik van de zware onderzoeksbevoegdheden die de Onderzoeksraad kent, zoals verplichte medewerking. Het anonimiseren van in het geding zijnde (rechts)personen zou ontoereikend zijn en de bij de Onderzoeksraad gangbare vrijwaring zou alleen geboden kunnen worden voor door de NBA aangespannen tuchtrechtelijke procedures. Ook het onderzoek door de FAR is eerder gericht op kwantitatief onderzoek naar wetmatigheden in grote hoeveelheden data, dan op casuïstiek.

De NBA kiest nu voor een pilot met het ontwikkelen van casusmateriaal over incidenten, op basis van openbare bronnen. Deze pilot is gericht op leren in onderwijs en educatie voor accountants.

Een voorbeeld is de trainingsfilm False assurance van de Britse beroepsorganisatie ICAEW, die als doel heeft “to facilitate thought-provoking discussions about how accountants, auditors and company directors should act when faced with difficult situations”.

Debat

In een organisatie met een constructieve foutencultuur wordt het maken van een fout getolereerd en het delen van die ervaring gestimuleerd en beloond. Als echter elke fout als overtreding van de regels wordt gezien, verhindert dat het individueel en collectief leren. De angst om bestraft te worden leidt immers tot het verzwijgen van handelingen die mogelijk als overtreding worden gezien.

Hoogleraar Sydney Dekker sprak hierover in juni 2016 op de NBA-bijeenkomst Cultuur meten en dan? Vertegenwoordigers van oob-kantoren bogen zich onder meer over de vraag hoe binnen de cultuur van accountancyfirma's een balans kan worden gevonden tussen leren en handhaven. In 2017 organiseert de NBA een vergelijkbaar debat voor niet-oob accountantsorganisaties.  

Lees ook het themanummer ‘Fout’ van Accountant , met onder andere een essay over het leren van fouten: Leve de fout!