Nieuws 02 december 2016

Initiatiefgroep: wetenschap laat 'wicked problems' accountancy liggen

De wetenschap heeft verzuimd tijdig onderzoek te doen naar de dieperliggende oorzaken van de problemen waar het accountantsberoep mee worstelt. Dat schrijft een initiatiefgroep die zoekt naar alternatieven voor het opdrachtgeverschap voor accountantscontroles, in een opinie in het FD.

Sinds de Enron-affaire van 2001 is sprake van een vertrouwenscrisis richting controlerend accountants "en de kredietcrisis van 2008 zorgde nog eens voor een stroomversnelling", aldus de initiatiefgroep. "Iedereen buitelde over elkaar heen met verklaringen en mogelijke oplossingen. Had hier vanuit wetenschappelijke hoek niet wat eerder de helpende hand geboden kunnen worden?"

De 'Initiatiefgroep Opdrachtverbreding Accountantscontrole' verwijst naar de bevindingen van de Monitoring Commissie Accountancy (MCA), die begin november werden gepresenteerd. De MCA stelt dat de sector bij haar eigen verbeterplan uit 2014 een aantal dieper liggende oorzaken heeft laten liggen. Deze wicked problems gaan over het verdienmodel van accountants, het partnermodel, de balans tussen publiek belang en cliëntbelang, de rol van de accountant bij het ontdekken van fraude en een eenduidige visie op kwaliteit.

Tijdsdruk

Volgens de initiatiefgroep komt dat doordat de werkgroep Toekomst Accountantsberoep twee jaar geleden door de politiek onder grote tijdsdruk is gezet. "Binnen vier maanden moest een pakket maatregelen worden ontworpen om drastische ingrepen van de overheid te voorkomen. Er was geen tijd om te reflecteren, zoals de MCA nu heeft gedaan. Daarbij kon de werkgroep bovendien niet bogen op wetenschappelijk onderbouwde oorzakenanalyses."

Volgens de auteurs (Rik Blijham, Wim Nusselder, Richard Overweg en Gido Visser) loopt de wetenschap "hopeloos achter" bij het vinden van antwoorden op de knelpunten in de accountancy, zoals het gegeven dat de accountant betaald wordt door de gecontroleerde. 

Taboes

Bij het zoeken naar alternatieven voor het opdrachtgeverschap voor accountantscontroles heeft de initiatiefgroep zelf ook "wetenschappelijke leemte" ervaren. Niet alleen bleek er over opdrachtgeverschap weinig wetenschappelijk onderzoek te zijn, maar "pogingen van onze kant om wetenschappelijk onderzoek te entameren stuitten vooral op weerstand, hetzij op inhoudelijke gronden, dan wel op financiële gronden. De sector zelf mag zijn taboes hebben, ook de wetenschap lijkt ten aanzien van deze onderwerpen een gevoel van urgentie te ontberen".

De oproep vanuit de MCA om de wicked problems bespreekbaar te maken moet volgens de initiatiefgroep daarom niet alleen aan de sector, maar ook aan de wetenschap worden gericht. "Opdat de sector meer vaste grond onder de voeten krijgt bij de implementatie van maatregelen die de noodzakelijke veranderingen moeten bewerkstelligen."