Nieuws 30 november 2016

'Nederlandse integriteitscultuur is blijven hangen in 2001'

Meer beleid en maatregelen helpen niet om de integriteit binnen organisaties verder te verbeteren. Nodig is een organisatiecultuur die integer gedrag bevordert. Maar de Nederlandse integriteitscultuur staat al vijftien jaar stil, er is ruimte voor verbetering.

Dat stelt KPMG-partner en hoogleraar bedrijfsethiek Muel Kaptein in een opinie op de website van KPMG. Uit onderzoek van VNO-NCW, MKB Nederland en de RSM Erasmus Universiteit blijkt dat negentig procent van de grote bedrijven tegenwoordig een integriteitscode heeft. In 1991 was dat nog maar 22 procent. Ook zijn integriteitsnormen in de tussenliggende jaren aangescherpt ten aanzien van zaken als nevenactiviteiten, privé-effectenbezit en relatiegeschenken.

Meer dan driekwart van de grotere organisaties kent integriteitstrainingen, compliance officers en meldpunten voor incidenten. Uit hetzelfde onderzoek blijkt echter ook dat 'cultuur' nog veel ruimte biedt voor verbetering. Het verder verbeteren van de integriteit zit dan ook niet in meer beleid en maatregelen, maar in een organisatiecultuur die integer gedrag bevordert, aldus Kaptein.

Beperkte vooruitgang

Bij veertig procent van de organisaties ontbreken thema's als 'voorbeeldgedrag van het management' en 'aanspreekbaarheid op niet-integer gedrag'. 'Helderheid van normen', 'betrokkenheid van medewerkers bij integriteit' en 'ruimte om integer te kunnen handelen' zijn bij ruim dertig procent van de organisaties afwezig. Volgens Kaptein zijn dat "belangrijke verklaringen voor niet-integer gedrag".

Hoewel aspecten als 'bespreekbaarheid' en 'aanspreekbaarheid' sinds 2001 zijn verbeterd, is de integriteitscultuur als geheel onveranderd. "De afgelopen vijftien jaar is er dus, ondanks de vele pogingen daartoe, beperkt vooruitgang geboekt."

Kaptein verwijst in zijn opinie naar de 'Week van de Integriteit' (1 tot en met 9 december 2016), gericht op bewustwording bij bedrijfsleven en overheid. Die week is niet genoeg voor een goede analyse van oorzaken, meent hij. "Pas als we weten waarom de Nederlandse Integriteitscultuur is blijven hangen in 2001, kunnen we gericht werken aan de verbetering daarvan."