Nieuws 11 september 2015

Uitgebreide controleverklaring: het gaat om zenden én ontvangen

Is de nieuwe, uitgebreide controleverklaring een succes of niet? Het jaarverslag wordt al slecht gelezen en daarbinnen de accountantsverklaring nog het minst van allemaal. “En toch praten we er samen een middag lang over”, zei NBA-voorzitter Pieter Jongstra tijdens de discussiebijeenkomst over de brede controleverklaring, die de NBA organiseerde op 9 september 2015.

Iedereen is blij met de brede verklaring, maar er moet wel worden gelet op de effectiviteit ervan, zo bleek uit de discussie tussen opstellers, controleurs en gebruikers. Basis voor het debat was het onderzoek van de NBA naar de toepassing van de uitgebreide controleverklaring bij organisaties van openbaar belang (oob’s).

Meer inzicht

De NBA hield de uitgebreide controleverklaringen van 77 oob's tegen het licht; 76 daarvan waren opgesteld door big four-accountantsorganisaties, één door Mazars
Goodwill staat met stip op 1 als kernpunt van de controle, aldus Véronique Stoffels (NBA) die de uitkomsten presenteerde. De toelichting bij de kernpunten in de controle vraagt nog aandacht, maar als geheel zijn de uitkomsten positief. De accountant verschaft via de uitgebreide verklaring meer inzicht in zijn controlewerkzaamheden en bevindingen.

Begrijpen en gebruiken

Communiceren gaat om zenden én ontvangen, aldus Randstad-cfo Robert Jan van de Kraats in de aansluitende discussie. De ontvanger moet de nieuwe verklaring nog leren begrijpen en gebruiken. Een enkele analist maakte zich al zorgen: al die informatie van de accountant over de controle, gaat het wel goed met die onderneming? Vraag is dus of je hiermee extra waarde toevoegt, meende Van de Kraats.

Creëer je onzekerheid door meer informatie te verschaffen? Misschien wel, maar moet je het dan maar niet doen? De tijden zijn veranderd, stelde Arjan Brouwer (PwC): "Als je nu naar de dokter gaat wil je ook uitleg over zijn oordeel."

Educatie

VEB-directeur Paul Koster vond de uitgebreide verklaring een vooruitgang, maar er hoort inderdaad wel educatie bij, want "de lezer moet begrijpen wat de meerwaarde is van die extra informatie. Je brengt hem steeds dichter bij het complexe controleproces". Hij was huiverig voor het gebruik van standaard boilerplate teksten in de nieuwe verklaring: "Dan wordt het een nutteloze exercitie."

Ook Rients Abma (Eumedion) ziet de brede verklaring als een goede stap. In een aantal gevallen verstrekt de accountant inmiddels meer informatie over risico's dan de ondernemingsleiding zelf. De verklaring vormt zo waardevolle input voor de analyse die de belegger maakt. Wat de onderneming doet met de kernpunten uit de controle van de accountant mag van hem “een tandje beter”.

Managementletter

Moet de uitgebreide verklaring een samenvatting bieden van de elementen uit de managementletter? Nee, zei Jan Nooitgedacht, voorzitter van de VEUO, overlegorgaan voor beursgenoteerde bedrijven. Dat zou de waarde van de managementletter geen goed doen. Het accent van de verklaring moet op de risicoparagraaf liggen.

Zilver

De controleverklaring heeft ook een positieve uitwerking op de werkzaamheden van de accountant, vond Auke de Bos (EY). Er is meer discussie in het controleteam, accountants worden meer uitgedaagd om bepaalde issues boven tafel te krijgen. Nederland krijgt internationaal gezien zilver voor het gebruik van de nieuwe verklaring. Alleen het Verenigd Koninkrijk gaat al een stap verder, bijvoorbeeld met het afgeven van een statement door de board of directors.

De nieuwe verklaring betekent meer discussie met de raad van commissarissen, aldus de zaal. Je moet als accountant je rug rechthouden, maar de druk in het overleg is soms enorm groot. Je zit er als accountant alleen, dat vraagt lef om bepaalde dingen te zeggen.

Gidsland

Is de nieuwe controleverklaring een succes? "Ik zeg volmondig ja", besloot Pieter Jongstra de bijeenkomst. Maar het accountantsberoep moeten wel zorgen dat de functie en meerwaarde van de nieuwe verklaring tussen de oren van gebruikers komt en bevorderen dat de verklaring ook echt gelezen wordt. Daarin heeft de NBA ook een rol. Nederland loopt met de uitgebreide verklaring voorop, maar we moeten ons niet isoleren en zorgen dat het effectief blijft wat we doen: "Anders zijn we van een gidsland Gekke Gerritje aan het worden", aldus de NBA-voorzitter.