Nieuws 09 juli 2015

Pensioenverplichtingen AEX-bedrijven ruim €10 miljard gestegen

De netto pensioenverplichtingen van alle AEX-ondernemingen zijn in 2014 met meer dan 50 procent gestegen, van €22 miljard naar €33 miljard.

Dat blijkt uit onderzoek van Mercer. De oorzaak van de sterke stijging van de pensioentekorten is de grote daling van de rentes op staats– en bedrijfsobligaties. De hogere pensioenverplichtingen kunnen een negatief effect hebben op de winstgevendheid in 2015 van met name arbeidsintensieve ondernemingen.

De daling van obligatierentes leidde tot een sterke stijging van de verplichtingen. De beleggingsrendementen hebben dit effect niet volledig kunnen compenseren. Ondanks het sterke opwaartse effect van de lage rente bleef de totale bruto verplichting vrijwel gelijk op circa €206 miljard.

Dit kwam doordat veel multinationals de pensioenverplichting op de balans van de onderneming verlagen, bijvoorbeeld door het wijzigen van de financieringsopzet van pensioenregelingen van Defined Benefit naar Collective Defined Contribution. De pensioenbeleggingen die tegenover de pensioenverplichtingen staan, daalden door deze risicomanagementacties ondanks positieve beleggingsresultaten naar circa €173 miljard.

Ondanks afdekken renterisico grotere tekorten

In Nederland hebben veel ondernemingspensioenfondsen (een deel van) het renterisico afgedekt. Dit renterisico is echter afgedekt op basis van de rente op staatsobligaties. De rente op bedrijfsobligaties die door de ondernemingen moet worden gehanteerd bij de waardering van hun pensioenverplichtingen, is echter sterker gedaald dan de rente op staatsobligaties.

Op Europese bedrijfsobligaties is de rente in 2014 met gemiddeld 1,7 procent gedaald, terwijl de door DNB gepubliceerde swapcurve, de voorgeschreven rente voor pensioenfondsen, een daling laat zien van ongeveer 1,3 procent. Ook al zou er sprake zijn van volledige afdekking van het renterisico door een ondernemingspensioenfonds dan zal het tekort voor de onderneming door dit verschil alsnog toenemen.

Daarnaast hebben de meeste AEX-ondernemingen ook grote pensioenverplichtingen buiten Nederland, waar het afdekken van het renterisico niet altijd voor de hand ligt of niet mogelijk is. Een voorbeeld hiervan zijn de pensioenverplichtingen in Duitsland, die vaak niet gefinancierd zijn met buiten de onderneming gebracht kapitaal en waardoor renterisico’s ook niet zijn afgedekt.

Hoewel de beleggingen de sterke stijging van de pensioenverplichtingen deels teniet hebben gedaan, gaat dat niet op voor de pensioenlast voor 2015. De daling van de rente zorgt ervoor dat de lasten van een jaar pensioeninkoop sterk zijn gestegen (ongeveer 40 procent). Met name bij arbeidsintensieve ondernemingen zal dit te merken zijn in de winstgevendheid voor 2015.

2015 Volatiel

Tot nu toe hebben de rentes in 2015 een wisselend beeld laten zien. Als gevolg van de maatregelen van de ECB zijn de rentes tot en met maart verder weggezakt. De pensioentekorten van ondernemingen zijn daardoor in het eerste kwartaal van 2015 toegenomen. Door het opmerkelijke herstel in april en mei lagen de rentes aan het eind van mei in de buurt van de rentes aan het eind van 2014.

In juni is de rente op bedrijfsobligaties, in lijn met de stijging van de rente op staatsobligaties, boven het niveau van de rente van eind 2014 gestegen. De verdieping van de pensioentekorten in het eerste kwartaal is daarmee naar verwachting in het tweede kwartaal weer ongedaan gemaakt. De pensioenlasten blijven echter onverminderd op een hoog niveau.

Buyouts niet onmogelijk

De recente rentevolatiliteit kan voor een aantal ondernemingen aanleiding zijn om het renterisico verder af te dekken, terwijl andere ondernemingen met een voldoende risicocapaciteit wellicht de renteafdekking willen afbouwen. In de markt bestaan echter nog andere mogelijkheden om de risico’s voor de onderneming te beperken. Zelfs met de gedaalde rentes is de markt voor buyouts bij verzekeraars niet onmogelijk geworden.

Overgang naar (C)DC-regeling verplaatst risico, afkoop reduceert risico

Daarnaast kunnen ondernemingen volatiliteit in de balans en hun winst- en verliesrekening voorkomen door risico’s te verplaatsen - bijvoorbeeld met een overgang naar een (C)DC-regeling. In andere landen, waaronder de Verenigde Staten en Duitsland, ziet Mercer naast dit soort collectieve aanpassingen van pensioenregelingen, ook het afkopen van slapende en ingegane pensioenen op individuele basis sterk in de belangstelling staan. Door middel van dergelijke afkopen, die in Nederland niet in dezelfde mate mogelijk zijn, kan de totale pensioenverplichting omlaag worden gebracht.