Nieuws 18 juni 2015

DNB pleit voor meer diversiteit en concurrentie in de bankensector

De Nederlandse bankensector moet diverser en concurrerender worden. Daarnaast moeten fiscale stimulansen en andere marktverstoringen die aanzetten tot een grote sectoromvang verder worden afgebouwd.

Dat zijn de belangrijkste conclusies uit de ‘Visie op de structuur van de Nederlandse bankensector’ die DNB vandaag uitbrengt. DNB wijst erop dat de Nederlandse bankensector relatief groot is in verhouding tot de Nederlandse economie, als gevolg van de hogere risicobereidheid voor de crisis, in combinatie met een sterke groei van de bancaire kredietverlening.

DNB wil dat deze 'verstoringen' worden afgebouwd, door de hypotheekrenteaftrek te versoberen, een geleidelijke afbouw van de loan-to-value limiet voor hypotheken en het vergroten van de afwikkelbaarheid van systeembanken in crisistijd.

Daarnaast vindt DNB de Nederlandse bankensector te geconcentreerd, waardoor een faillissement van een grote speler de bancaire dienstverlening zou bedreigen. Een hoge marktconcentratie is ook niet goed voor de concurrentie, omdat kleine banken en innovatieve toetreders niet tegen de grootbanken kunnen opboksen. DNB wil dat de sector toegankelijker wordt voor kleinere partijen en nieuwe toetreders door bijvoorbeeld  staatsgaranties voor grote banken terug te dringen en (naast het bestaande productaanbod) standaardproducten in te voeren die voor klanten makkelijker op prijs te vergelijken zijn.

Buitenlandse banken in Nederland

Een opvallend kenmerk van de Nederlandse bankenmarkt is volgens DNB de beperkte rol van buitenlandse aanbieders. Nederland was in 2009 zelfs Europees koploper voor wat betreft de dominantie van binnenlandse spelers. Meer toetreding van buitenlandse banken tot de binnenlandse markt kan bijdragen aan het duurzaam versterken van de concurrentie, met name als deze toetreders investeren in lokale klantrelaties en zo nodig kunnen terugvallen op een financieel gezond moederbedrijf.

Bankenlandschap weinig divers

Voor de fusiegolf van begin jaren negentig was de bankensector relatief divers vanwege een duidelijk onderscheid tussen handelsbanken, spaarbanken en hypotheekbanken. Door fusies en overnames zijn deze scheidslijnen geleidelijk vervaagd. Door een ontwikkeling naar het universele bankmodel ontplooien banken inmiddels een breed scala aan activiteiten verspreid over meerdere sectoren en landen.

Voor een individuele bank is dit soort diversificatie een effectieve manier om risico’s te beheersen. Een grotere diversiteit aan activiteiten binnen banken leidt echter tot lagere diversiteit op het niveau van de sector als geheel. Het gevolg is een grotere kans dat meerdere banken tegelijk in de problemen geraken.

De maatregelen die de concurrentie stimuleren dragen ook bij aan een meer diverse bankensector, omdat banken zo meer druk ervaren om zich te specialiseren in datgene waar zij goed in zijn. Daarnaast kan worden bevorderd dat banken rekening houden met de nadelen van diversificatie, door bijvoorbeeld meer in te zetten op risicobeheer met prudente leenstandaarden, adequate buffers, en proactief debiteurenbeheer.

Nederlandse banken in het buitenland

De activiteiten van Nederlandse banken in het buitenland zijn volgens DNB sinds hun hoogtepunt in 2007 ongeveer gehalveerd. De invoering van de bankenunie kan Nederlandse banken stimuleren om op termijn uit te breiden naar andere landen in Europa. Gelet op de nadelen van diversificatie voor de stabiliteit van het systeem als geheel, vindt DNB het wel van belang dat zulke buitenlandse activiteiten voldoende bijdragen aan de efficiëntie van de bancaire dienstverlening.

Kompas bij beoordelen toekomstige ontwikkelingen

De Europese bankenunie kan op termijn bijdragen aan grensoverschrijdende concurrentie en aan efficiëntere en stabielere bancaire dienstverlening. Gelijktijdig kan de integratie van de Europese bancaire markt leiden tot een nieuwe consolidatiegolf die de systeemrelevantie van Europese banken verder doet toenemen.

DNB vindt dat dit pleit voor het herintroduceren van een financiële-stabiliteitstoets in de Europese regelgeving voor het beoordelen van bankenfusies en -overnames. Een dergelijke toets moet in ieder geval de omvang en afwikkelbaarheid van de nieuwe fusiebank kritisch bezien.