Nieuws 01 oktober 2015

ProRail: 'Omschrijving 'onvoorstelbare puinhoop' is buiten iedere proportie'

Volgens ProRail is de berichtgeving rondom de spoorbeheerder buiten proportie en komen de financiële tekorten op de begroting van de spoorbeheerder grotendeels doordat het ministerie van Infrastructuur en Milieu te veel wil voor te weinig geld.

Dat staat in een brief van Hans Alders, president-commissaris van ProRail, aan staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu, naar aanleiding van de recente berichtgeving over grote financiële tekorten bij de spoorbeheerder. In de brief schrijft Alders dat de tekorten op het budget van ProRail grotendeels te verklaren zijn door budgettaire maatregelen van het kabinet en de Kamer, waarop ProRail geen invloed heeft: het niet of niet volledig beschikbaar stellen van de indexatie - voortvloeiend uit het rijksbegrotingsbeleid - en een daling van de gebruiksvergoeding (lagere vervoersprognose en een lagere kostenbasis als gevolg van het verwerken van diverse taakstellingen).

Alders: "Wat betreft de indexatie geldt dat ProRail zijn begroting moet opstellen op grond van een reële inschatting van de te verwachten kostenstijgingen. De begrotingssystematiek van het Rijk kent een indexatie die geen rekening houdt met de feitelijke kostenstijging, maar uitgaat van een rekenkundige indexatie. Indien deze indexatie achter blijft bij de werkelijke kostenstijging, ontstaan er 'tekorten'. Vanzelfsprekend kan aan ProRail de vraag worden voorgelegd om te komen tot 'productiviteitsstijging', maar het is de vraag of daarmee de tekorten als gevolg van niet volledige indexatie kunnen worden gecompenseerd. Dat geldt in het bijzonder omdat uit budgettaire overwegingen aan ProRail ook al diverse taakstellingen (van cumulatief 4 miljard over de periode 2011-2028) zijn opgelegd.

Als opdrachtnemer is het de taak van ProRail om in beeld te brengen wat de effecten van dergelijke budgettaire maatregelen zijn als werkelijkheid en budgetbeleid niet met elkaar sporen. De meest recente audit van PwC geeft aan dat de reeksen berusten op reële, goed onderbouwde kostenramingen en geen lucht bevatten. […] Waar de conclusie van de audit is dat de meerjarenreeksen, na een beperkt aantal correcties, valide zijn en de belangrijkste oorzaak gelegen is in het niet of niet volledig vergoeden van de prijsontwikkeling zult u begrijpen dat de Raad met verbazing kennis heeft genomen van de beeldvorming hieromtrent. Een beeld dat geen recht doet aan de feiten."

Financiële administratie

Alders geeft toe dat er verbeteringen nodig waren in de financiële administratie van ProRail en dat die verbeteringen sinds 2012 hoog op de agenda stonden. ProRail is daar samen met de accountant mee aan de slag gegaan, en daarbij zijn destijds een drietal prioriteiten bepaald: activaregister, inkoopproces en projectadministratie, met een plan van aanpak voor elke prioriteit. Daar werd in de jaarverslagen 2013 en 2014 ook over gerapporteerd.

In het jaarverslag 2014 stond dat ProRail nog niet op het juiste niveau was, maar Alders is verbaasd over de berichtgeving in de media: "In een aantal publicaties wordt geschreven dat de financiële administratie een onvoorstelbaar grote puinhoop zou zijn en dat ProRail het zicht is kwijtgeraakt op de financiële situatie rond grote projecten. Uit het voorgaande blijkt dat ProRail zich welbewust is van het feit dat verbeteringen in de financiële administratie niet alleen nodig zijn, maar dat er ook succesvol aan wordt gewerkt. De omschrijving een onvoorstelbare puinhoop is in dit verband buiten iedere proportie."

Alders wijst verder op de goedkeurende verklaringen van de accountant over 2014. In de rapportage aan de audit commissie, de Raad en de directie over de uitkomsten van de controle 2014 laat de accountant weten: "De vorige tijdelijke cfo heeft zijn waarnemingen gedeeld inclusief de voortgang van de structurele veranderingen en de noodzakelijke vervolgstappen. Wij delen de constateringen die wij grotendeels beschouwen als een verder uitgewerkte en gedetailleerde weergave van eerder geconstateerde tekortkomingen. De ingezette lijn van benodigde verandering en verbetering is goed en verdient adequate opvolging. Op onderdelen achten we het van belang de juiste nuance aan te brengen, prioriteiten toe te kennen voor de te nemen vervolgstappen en voor ProRail haalbare doelen te stellen."

Fraude

Alders gaat verder nog in op de berichten dat er mogelijk sprake zou zijn geweest van fraude. In de jaarverslagen 2013 en 2014 staan inderdaad passages over maatregelen die genomen zijn om fraude tegen te gaan. Het zou gaan om een melding in 2013, en drie meldingen in 2014. Bij alle meldingen was de accountant van mening dat de meldingen geen invloed hadden op de jaarrekening. Verder onderzoek wees volgens Alders uit dat er geen sprake was van een structurele tendens.

Te veel voor te weinig geld

Tot slot zegt Alders dat het belangrijk is om stil te staan bij de verhouding tussen ProRail en het ministerie van I&M; I&M wil volgens Alders te veel, voor te weinig geld: "Als enkele jaren op rij de indexering (gedeeltelijk) achterwege blijft moet ProRail de vraag onder ogen zien of zij nog in staat is de opdracht uit te voeren. Vanzelfsprekend mag van ProRail gevraagd worden om via productiviteitsverbetering tot een bijdrage te komen om het financiële gat te dichten, maar de vraag die ProRail onder ogen moet zien is of er, ondanks de productiviteitsverbetering, geen sprake is van een structureel 'tekort' die gevolgen heeft voor de omvang van de haar toebedeelde opdrachtenportefeuille. Dat geldt te meer als er naast het ontbreken van indexering gelijktijdig besloten wordt om ProRail een taakstelling op te leggen, waarmee de mogelijkheid om tot productiviteitsverbetering te komen ernstig wordt belemmerd."

• Brief ProRail aan staatssecretaris Wilma Mansveld