Nieuws 30 januari 2015

Winst voor overheid uit maatregelen kredietcrisis

De meeste steunmaatregelen voor de financiële sector waartoe het kabinet besloot na de kredietcrisis in 2008, hebben winst opgeleverd voor de overheid. De overname van Fortis/ABN Amro en de nationalisatie van SNS Reaal zijn daarbij nog niet inbegrepen.

De meeste van de steunmaatregelen zijn in 2014 afgerond. Extra kapitaal voor banken, garantieregelingen en de voorfinanciering aan het IJslandse depositiegarantiestelsel zijn hier voorbeelden van. Voor de afwikkeling van de overname van Fortis/ABN Amro en SNS Reaal zijn vorig jaar de eerste stappen gezet. In de loop van 2015 worden verkoopplannen van de Staat verwacht.

De Algemene Rekenkamer houdt via een themawebsite de financiële ontwikkelingen met deze steunmaatregelen bij. Op 29 januari 2015 is de jongste update van gegevens online geplaatst op kredietcrisis.rekenkamer.nl. De Tweede Kamer is per brief geïnformeerd. Daarin is te lezen dat de 82,7 miljard euro aan kapitaal dat de Staat in 2008 beschikbaar stelde, eind 2014 tot 35,5 miljard euro is teruggebracht. In 2009 had de Staat aan de financiële sector daarnaast nog voor  79,7 miljard aan garanties uitstaan. Dat is inmiddels teruggebracht tot 4,2 miljard euro.

Kapitaalverstrekking

Een van de regelingen is de kapitaalverstrekkingsfaciliteit, waar ING, Aegon en SNS Reaal sinds 2008 gebruik van hebben gemaakt voor totaal 13,75 miljard euro. Dat is terugbetaald. De Staat heeft hiervoor 4,6 miljard aan rente en terugkoop-vergoedingen ontvangen. Daar stonden voor 1,1 miljard euro aan rentekosten voor de Staat tegenover. Bovendien is een vordering van de Staat op SNS van 565 miljoen euro vervallen. Bij de eventuele verkoop van de aandelen van deze financiële instelling zal moeten blijken of dit bedrag kan worden terugverdiend.

Garanties

De faciliteit waarmee de Staat bancaire leningen garandeerde - voor 52,3 miljard euro zijn garanties afgegeven aan Leaseplan, NIBC, SNS, ING, ABN Amro en Achmea - is met de aflossing van de laatste leningen in december 2014 afgesloten. Uiteindelijk heeft de Staat voor deze garantieregeling geen uitgaven hoeven doen. Tot eind 2013 hebben de financiële instellingen de Staat hiervoor opgeteld 1,3 miljard euro betaald. De vergoedingen voor 2014 zijn nog niet definitief vastgesteld.

Icesave

De problemen bij Icesave, een spaarinstelling van de IJslandse bank Landsbanki, hadden ook gevolgen voor Nederlandse burgers, overheden en publieke organisaties die er spaargeld gestald hadden. Indertijd heeft dit tot een voor-financiering door de Staat der Nederlanden van ruim 1,3 miljard euro geleid aan het IJslandse depositogarantiestelsel, zodat Nederlandse spaarders tot honderdduizend euro ontzien werden. Sinds 2011 zijn diverse keren bedragen uit de failliete boedel van Landsbanki ontvangen door de Staat. De resterende vordering heeft de minister van Financiën in 2014 voor 623 miljoen euro verkocht aan een commerciële partij. Op enkele onderdelen kan dit bedrag nog iets hoger uitvallen.

Alt-A-hypotheken

De overname van een deel van het risico op de Amerikaanse hypotheekportefeuille van ING in 2009 (de zogeheten back-upfaciliteit) is door een veiling van deze Alt-A-hypotheken in drie delen afgewikkeld. De waarde van deze hypotheek-portefeuille werd in 2009 op 21,5 miljard euro gesteld. Uiteindelijk hebben de veilingen zoveel opgeleverd, dat per saldo voor de Staat een positief resultaat is geboekt van 1,4 miljard euro.

ABN Amro

De overname door de Staat van Fortis/ABN Amro in 2008 (inclusief het verzekeringsbedrijf ASR) moet grotendeels nog afgewikkeld worden. Via diverse regelingen heeft de Staat aan investeringen hiervoor nog 31,7 miljard euro uitstaan, zo blijkt uit de themawebsite. Begin van dit jaar beoordeelt de minister van Financiën of ABN Amro klaar is om (in delen) geprivatiseerd te worden.

SNS Reaal

Met het nationaliseren in 2013 van bank-verzekeraar SNS REAAL was vanuit de staatskas 3,8 miljard euro gemoeid. De vastgoedportefeuille, ondergebracht bij Property Finance, nu Propertize geheten, moet binnen tien jaar volledig afgebouwd zijn. De Staat heeft vanwege deze vastgoedportefeuille een half miljard euro kapitaal ingebracht en een garantstelling voor  4,2 miljard afgegeven.

De minister van Financiën heeft advies gekregen om verzekeraar Reaal inmiddels tot Vivat omgedoopt, te verkopen. Dat proces is in 2014 gestart. ASR (uit de overname van Fortis/ABN AMRO, maar niet met staatssteun belast) is als zelfstandige onderneming toegestaan om mee te doen aan het biedingsproces voor verzekeraar Vivat.