Nieuws 15 augustus 2014

Fouk Tsang: 'Naar een duurzaam accountantsberoep'

Een andere oob-definitie, audit only op klantniveau en in plaats van prijsconcurrentie om controleopdrachten een selectie op kwaliteit onder toezicht van de AFM. Aldus enkele ingrediënten voor verbetering van het accountantsberoep volgens Fouk Tsang.

Dat schrijft Tsang, bestuursvoorzitter van Alfa Accountants en adviseurs maar sprekend op persoonlijke titel, op zijn eigen blog in het essay 'Naar een duurzaam accountantsberoep'.

Na een analyse van de huidige problemen formuleert hij een aantal maatregelen; zowel externe maatregelen die moeten worden geregeld tussen beroep en maatschappij als interne maatregelen die het beroep zelf zal moeten nemen.

Met de maatregelen zegt hij zich vooral te richten op de oob-kantoren en de wettelijke controle in dat segment. "De NBA heeft ervoor gekozen om het vooral een feestje te laten zijn voor deze kantoren, dus die moeten dan ook maar de maatregelen nemen."

Wel pleit hij voor een andere definiëring van dat oob-begrip (organisaties van openbaar belang). Aan de ene kant vallen er nu organisaties buiten die wel degelijk maatschappelijke uitstraling hebben, terwijl anderzijds in het mkb organisaties wel onder de wettelijke controle vallen terwijl ze daar qua structuur, financiering en governance helemaal niet geschikt voor zijn. "Dit leidt tot de rare situatie van het jaarlijks afgeven van een oordeelsonthouding. Het simpelweg verhogen van de huidige grenzen is daarop niet het antwoord. Misschien moeten we nadenken over een andere wijze van controle die hier beter bij past; zowel maatschappelijk als naar de onderneming toe."

Externe maatregelen

In plaats van de accountantsverklaring zou de accountant bij de jaarrekening volgens Fouk Tsang een rapport van bevindingen moeten publiceren, waarin hij uitvoerig rapporteert over:

• relevante risico's en risicomanagement;
• opzet en werking van de administratieve organisatie en interne beheersing;
• fraude binnen de organisatie, werking klokkenluidersregeling, etc.
• beloningsstructuur van het management;
• invulling van de governance;
• continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking;
• wijze van waarderen van de verschillende balansposten.

"Dit wettelijk vastgelegde mandaat is overigens een minimumpositie. De raad van commissarissen dan wel de aandeelhoudersvergadering kan als opdrachtgever de accountant vragen om aanvullend onderzoek te doen."

De prijsconcurrentie rond controleopdrachten is hem een doorn in het oog. In de huidige stoelendans door de verplichte accountantsroulatie bij oob-organisaties is de gemiddelde prijs van controleopdrachten volgens hem gedaald met twintig procent. "In de meeste gevallen nemen de kantoren de inwerkkosten van het eerste jaar voor hun eigen rekening. Het gemiddelde uurtarief van de assurancewerkzaamheden is daarbij lager geworden dan het gemiddelde tarief voor een loodgieter in dit land."

"Het is de vraag of de duurzame kwaliteit van het accountantsberoep gebaat is bij een dergelijke ontwikkeling. Deze prijsstelling is alleen mogelijk indien het accountantskantoor op andere wijze lucratieve adviesopdrachten binnen weet te halen. De vraag is of dat nog wel kan met de aangescherpte regelgeving over de samenloop van advies- en assurancewerkzaamheden."

Volgens Tsang is er een relatie tussen de prijs die voor de controle wordt betaald en de kwaliteit van de uitvoering. Naar zijn mening moet de selectie van een accountant plaatsvinden op basis van kwaliteit en deskundigheid en niet op basis van prijs. "Kortom, een beauty contest in plaats van een price contest." De AFM zou daarbij moeten toezien op de selectieprocedure.

"De accountantswerkzaamheden moeten op zichzelf tot een normaal gezond rendement leiden. Wat mij betreft geldt daarbij een absoluut verbod op het verlenen van andere adviesdiensten door het kantoor dat de assurance uitvoert. Ik pleit niet voor audit-only kantoren, maar wel voor een audit-only relatie tussen accountant en cliënt."

Interne maatregelen

Het NBA-initiatief van de maatschappelijke managementletter moet volgens hem worden geïntensiveerd, maar de echte verandering zal binnen het beroep en de kantoren moeten plaatsvinden.

In dat kader pleit Tsang voor het verplicht afleggen van een eed, op straffe van uitschrijving uit het register. Hij is geschrokken van het feit dat hij de enige bestuursvoorzitter is die publiekelijk de door Jules Muis bedachte eed voor accountants heeft ondertekend, terwijl die helemaal niet zo "spannend" was. "Blijkbaar durfde niemand anders voor zijn eigen handelen publiekelijk verantwoording te nemen. Dit past niet bij een beroep dat steunt op een maatschappelijk mandaat."

Ten aanzien van het besturingsmodel pleit hij voor een "goede kritische RvC" met buitenstaanders. "Dan schaffen we de commissie publiekelijk belang gelijk weer af." Kantoren moeten ‘natuurlijk wel hun bestuurders kunnen kiezen, maar hij wil daarbij meer professionaliteit. "Dus geen bestuursfunctie met daarnaast nog een klantenportefeuille."

Ten aanzien van de veelbesproken verdiensten en het verdienmodel stelt Tsang dat een beroep met een wettelijke taak, een maatschappelijke rol en een wettelijk monopolie op een bepaalde vorm van dienstverlening, het "niet raar moet vinden als dat maatschappelijke verkeer ook wat vindt van je beloning, zeker in de huidige tijdgeest".

Kantoren moeten daarom transparant zijn over hun verdiensten, zowel voor de wettelijke taak als voor de overige dienstverlening en oob-kantoren zullen wat hem betreft een separate winst-en-verliesrekening moeten opstellen voor de wettelijke dienstverlening, "zodat inzichtelijk is wat er wordt verdiend binnen de wettelijke controlepraktijk".

Tot slot schaart Tsang zich achter het idee van oprichting van een nieuw wetenschappelijk accountancylab, dat ruimte moet bieden voor innovatief accountancyonderzoek.

» Lees het hele essay 'Naar een duurzaam accountantsberoep'