Nieuws 14 mei 2014

'Sector moet in september komen met oplossingen'

De accountantssector heeft tot september om te komen met concrete maatregelen om de kwaliteit van de accountantscontrole te waarborgen. Op basis daarvan zal de politiek kijken of nieuwe wetgeving nodig is en zo ja welke.

Dat was de algemene teneur tijdens het algemeen overleg over accountancy van de vaste Kamercommissie voor Financiën vanmiddag.

Veel punten tijdens het op initiatief van PvdA-Kamerlid Henk Nijboer gehouden overleg waren al ter sprake gekomen in de gisteren verschenen brief van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën naar aanleiding daarvan. Daarin beantwoordde hij onder meer enkele eerdere vragen van Kamerleden.

Nijboer formuleerde nog eens wat volgens hem kernprobleem is in de sector. De partnerstructuur zoals die nu functioneert is volgens hem niet langer houdbaar. "De partners delen als eigenaren in de winst. Dat creëert spanningen. Vaak is voor een vaste prijs aanbesteed. Hoe voorkom je dat je te veel vriendjes wordt met de klant die je niet wilt verliezen, dat je onvoldoende controle-uren maakt, dat je uit kostenoverwegingen teveel junior medewerkers inzet? Hoe voorkom je interne spanning met adviseurs over investeringen in kwaliteit en hoe beheers je de ambitie om na een controleperiode als vervolgopdracht advies binnen te halen en daarom op het eind misschien wat soepeler te controleren?"

Vrijwel iedereen onderschreef het bestaan van deze spanningen, alleen over de te nemen maatregelen verschilden de meningen. Alleen de SP is voorstander van het serieus overwegen van alternatieve modellen waarbij de directe financiële band tussen accountant en gecontroleerde wordt doorgesneden.

Naar aanleiding van de diverse vragen en voorstellen resumeerde Dijsselbloem in zijn reactie nog eens wat hij deels al in de brief van 13 mei aan voornemens had opgeschreven:

• Het oprekken van de huidige Nederlandse termijn voor verplichte roulatie (acht jaar) naar de Europese termijn van tien jaar, maar zonder de Europese mogelijkheid over te nemen om daarna in speciale gevallen nog een tien jaar te mogen controleren.
• Het verdubbelen van de ‘afkoelingstermijn' voor controlerende partners van twee naar vier jaar.
• De verplichte partnerroulatie gaat van 7 naar 5 jaar.
• Vasthouden aan de Nederlandse ‘positieve lijst' over welke adviesdiensten mogen worden verricht bij een controleklant. "Zo'n positieve lijst met wat wel mag is veel duidelijker dan een lijst met diensten die niet mogen."

GroenLinks-Kamerlid Jesse Klaver stelde naar aanleiding van de reeks nationale en internationale incidenten rond KPMG de vraag of de overheid niet als beleidslijn zou moeten hebben om bedrijven die zijn betrokken bij schandalen zoals belastingfraude, slechte controles en betaling van steekpenningen uit te sluiten van overheidsopdrachten.

Het antwoord van Dijsselbloem op die suggestie was resoluut. "Dat zou ik een heel slechte benadering vinden. De overheid moet borgen dat de accountant en de accountantsverklaring betrouwbaar zijn. Het zou heel bijzonder zijn als de overheid geen zaken wil doen met een bepaalde accountantsfirma vanwege bepaalde zaken of verdenkingen, maar tegelijk die firma wel zijn vergunning behoudt. Dat kan gewoon niet. Als er iets is mis is bij een organisatie, moet dat gewoon heel snel worden opgelost."

Over de governance en het verdienmodel van accountantsorganisaties wil Dijsselbloem zich nog niet uitspreken. "De kern is voor mij dat organisaties zich bewust zijn van de genoemde kwetsbaarheden en vervolgens de risico's daarvan mitigeren door waarborgen te creëren. Dat is allereerst een verantwoordelijkheid van de sector zelf. Ik ga geen rechtsvormen voorschrijven of een specifieke organisatie van intern toezicht. Maar het tegenovergestelde is ook niet voldoende. De commissie publiek belang is nu bijvoorbeeld wel geregeld, maar het is niet duidelijk wat precies de positie is, hoe die commissie moet zijn samengesteld, de precieze bevoegdheden. Het krijgt pas geloofwaardigheid als daar intern en extern veel meer transparantie over komt. Daar heeft de sector nog wel een slag te maken."

Op het verzoek van de SP om een studie te doen naar alternatieven, zegt de minister: "Zo'n onderzoek ga ik niet doen. Ik voel ook niks voor het doorknippen van de financiële band tussen accountant en gecontroleerde, dat zijn draconische maatregelen. Ik zou zeggen, wees er professioneel in, die kwetsbaarheden zijn niet nieuw, zorg voor voldoende waarborgen. Daar raakt de cultuur, integriteitsbeleid et cetera."

Over de door diverse Kamerleden gewenste verlenging van de verjaringstermijn voor tuchtklachten van (soms) drie jaar naar altijd zes jaar is Dijsselbloem positief, maar hij wil dat meenemen bij de evaluatie van de accountantswet die deze maand start en waarschijnlijk in september zal zijn afgerond.

Ook een eventuele uitbreiding van het aantal organisaties dat kwalificeert als organisatie van openbaar belang (oob) wordt meegenomen in die evaluatie. Dijsselbloem denkt daarbij bijvoorbeeld aan corporaties en grote zorginstellingen.

PvdA-Kamerlid Henk Nijboer richtte zich geheel tegen de Kamer-etiquette in nog even rechtstreeks tot de in groten getale op de publieke tribune aanwezige vertegenwoordigers van het accountantsberoep. "U zou het moeten kunnen, pak de handschoen op, kijk hoe die prikkels en spanningen binnen het huidige model kunnen worden beheerst. In september zullen we dan zien wat er uit komt. Ook de nieuwe AFM-rapportages verschijnen dan. Dan zien we daarna of en wat voor wetgeving er nog nodig is."