VU gaat financiële leiders ander gedrag aanleren
De Vrije Universiteit past het onderwijsprogramma voor financieel economen aan. Er komt meer aandacht voor gedragsaspecten. De universiteit wil hiermee bijdragen aan een gezondere cultuur in de financiële sector.
Dit studiejaar heeft de economische faculteit de eerste lessen behavioral finance geïntroduceerd. Daarin is er naast aandacht voor financiële kennis ook aandacht voor psychologie en sociologie. Volgend jaar komt er een minor, waarbij studenten zich een half jaar lang in deze materie verdiepen. De universiteit integreert op deze manier financiële kennis met gedragswetenschap.
"Behavioral finance bestaat een jaar of twintig", zegt Remco Zwinkels, universitair hoofddocent behavioral finance aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. "Hiermee willen we bijdragen aan een cultuurverandering in de financiële sector. Een cultuur die rekening houdt met de beperkingen van menselijk denken en handelen en beperkingen van financiële markten."
Deze aanpassing in het opleidingsprogramma van de economische faculteit is ingegeven door de financiële crisis. De bedrijfscultuur bij banken en andere financiële bedrijven geldt als een van de oorzaken van de afgelopen crisis.
"De opleidingen hebben wellicht bijgedragen aan die cultuur", zegt Zwinkels. "De onderwijsliteratuur zag markten die welvaart maximaliseren als het ultieme doel van de financiële economie. Deze zienswijze beschouwt mensen als rationeel denkend en handelend. Zij gedragen zich volgens deze opvatting net zoals de financiële markten zelf."
In werkelijkheid zijn mensen echter niet zo rationeel calculerend. Ze zijn gevoelig voor tal van impulsen. "Mensen die in de financiële sector werken, moeten zich bewust zijn van deze beperkingen in het menselijk gedrag." Een beter inzicht in de menselijk gedrag helpt volgens hem bij besluitvorming. "Het blijkt dat mensen vaak voorspelbaar irrationeel denken en handelen. Zo worden rendementen vaak te hoog ingeschat. Risico's daarentegen worden stelselmatig onderschat."
Een van de praktijkcases die de Zwinkels behandelt met zijn studenten, is die van het aandeel Shell. Die is een tijd genoteerd geweest aan de beurzen van zowel Amsterdam als Londen. "Het was hetzelfde bedrijf, dus in theorie moesten de aandelen aan de beide beurzen even hoog zijn. Maar er waren toch waarderingsverschillen, die soms opliepen tot wel veertig procent. Dit voorbeeld illustreert dat markten niet perfect werken."
Bewustwording over gedrag garandeert nog niet dat financiële bedrijven hun bedrijfscultuur omgooien, erkent Zwinkels. "Maar het kan ze wel helpen om de bedrijfsvoering beter af te stemmen op menselijk gedrag. Er is al een bank die de principes van behavioral finance heeft verwerkt in advisering aan klanten over beleggingsproducten."
"Behavioral finance helpt om financiële beslissingen minder afhankelijk te maken van emotie. Bijvoorbeeld door vaste beslisregels in te voeren. Als je afspreekt dat een beleggingsportefeuille wordt verkocht als die tien procent afwijkt van de verwachtingen, sluit je uit dat de emotie van het moment invloed krijgt op de beslissing."
De belangstelling voor behavioral finance is groot, stelt Zwinkels. Dat komt omdat het onderwerp zo herkenbaar is. Iedereen kent voorbeelden van financiële besluiten die op onjuiste overwegingen zijn gebaseerd en die fout uitpakten.
"De vraag is nu hoe kennis over menselijk gedrag inpast in de financiële expertise. Deze kennis blijft van groot belang. Laten we niet vergeten dat het heel lang heel goed is gegaan in de financiële sector. Maar we kunnen daar kennis aan toevoegen die zorgt voor betere besluitvorming."