Nieuws 22 oktober 2014

'Gebruikers zien jaarrekening niet alleen als momentopname'

Anders dan vaak wordt gedacht, zien het bedrijfsleven en de financiële sector jaarrekeningen niet louter als een momentopname. Zij worden ook gebruikt voor het verkrijgen van meer context over een onderneming.

Dat blijkt uit promotieonderzoek van Robin Litjens van Nyenrode Business Universiteit. Zijn gisteren verdedigde proefschrift 'The value of financial reporting' laat onder meer zien dat jaarrekeningen van beursgenoteerde ondernemingen per jaar duizenden keren worden opgevraagd. Niet alleen bij deponering maar ook nog maanden tot jaren later.

Reeds gepubliceerde jaarrekeningen worden vooral (80 procent) opgevraagd ten behoeve van latere financiële publicaties, zoals de jaarrekening van het volgende jaar, wanneer het management winstverwachtingen presenteert of wanneer een concurrent haar cijfers afgeeft.
Slechts 20 procent van de opvragingen gebeurt direct nadat de jaarrekening is gepubliceerd. Het gaat dan veelal om de nieuwswaarde, bijvoorbeeld omdat de winst hoger of juist lager is dan verwacht.

Van een gemiddelde Nederlandse private onderneming wordt een bij de Kamer van Koophandel gedeponeerde jaarrekening gemiddeld vijftien keer opgevraagd, vooral door concurrenten en nieuwe toetreders. Het aantal opvragingen is hoger bij start-ups en bij bedrijven waarvan de financiële positie verslechtert.

Jaarrekeningen zijn bedoeld om betrouwbare, historische informatie te geven. Toch worden ze in tegenstelling tot de gangbare veronderstelling niet zozeer gezien als een op zichzelf staande informatiebron. Ze geven vooral context aan andere informatie over het bedrijf.

De onderzoeksresultaten van Litjens zetten vraagtekens bij bepaalde argumenten in het maatschappelijke debat over de toekomstige rol van de jaarrekening. Dat geldt bijvoorbeeld voor de stelling dat de jaarrekening met de roep om integrated reporting (brede verslaggeving voor verschillende stakeholders) niet meer relevant is.

Als ander voorbeeld noemt Robin Litjens het recent uitgebrachte rapport ('In het publiek belang') van de werkgroep Toekomst Accountantsberoep. "Daarin wordt gepleit voor het vrijstellen van een gedeelte van de private ondernemingen van verplichte accountantscontrole en het verleggen van de focus van financiële naar niet-financiële informatie. Zo'n stellingname is discutabel als je geen goed inzicht hebt in het gebruik van jaarrekeningen."

» Download de Nederlandse samenvatting van het proefschrift

» Download de Engelse samenvatting van het proefschrift