Nieuws 05 januari 2014

Curator: 'Accountants moeten in overheidsdienst'

Accountants die grote bedrijven controleren zouden ambtenaren moeten worden, vindt topcurator Willem Jan van Andel. "Tegen je eigen commerciële belang in handelen is de mens niet gegeven."

Dat zegt Van Andel, één van Nederlands bekendste curatoren, zaterdag 4 januari in een interview in NRC Handelsblad. Net als ‘gewone' mensen kunnen ook mensen met wie hij in zijn beroep veel te maken heeft, zoals bestuurders en accountants, moeilijk omgaan met tegengestelde belangen. En ze hebben streng toezicht nodig. 

Van Andel, curator van onder meer Landis en Econcern en (als advocaat) betrokken bij roemruchte faillissementen zoals KPNQwest en Van der Hoop, ziet steeds weer hoe bestuurders de zaken te positief voorstellen en hoe accountants daarin meegaan, "omdat het makkelijker is met hun goed betalende cliënt mee te denken" dan die "teleur te stellen". Omdat de pakkans klein is, zijn die andere impulsen volgens hem "psychologisch veel sterker". 

Ook de onlangs naar buiten gekomen betrokkenheid van KPMG, tien jaar geleden, bij het verhullen van smeergeldbetalingen door Ballast Nedam in Saudi-Arabië, past in dat patroon. Dat het KPMG van nú dat niet meer zal overkomen, zoals het huidige bestuur zegt, en dat boekhoudschandalen tot het verleden zullen behoren, gelooft Van Andel niet. 

"Het hele accountantsberoep lijdt aan een fundamentele weeffout. Het is naïef te denken dat iemand die aan de ene kant van een opdrachtgever afhankelijk is voor zijn inkomsten en die opdrachtgever aan de andere kant strikt onafhankelijk kan controleren. Dat is de mens gewoon niet gegeven. Econcern en Landis komen toevallig naar buiten. Maar is het alléén bij die bedrijven misgegaan, die toevallig naar buiten komen? Dat denk ik niet. En dat denkt toezichthouder AFM ook niet." 

"Kantoren hebben het nu steeds over integriteit en doen of ze veranderd zijn. Dat is niet zo. Je zag het nog vlak voordat ze accountantswerk en advieswerk van de wet moesten scheiden. Vlak voor die inging werden er nog snel allerlei nieuwe adviescontracten getekend." 

Wie moet de boeken dan controleren?

"Mensen die écht onafhankelijk zijn. Accountants die grote bedrijven controleren, zouden ambtenaren moeten worden. Alleen zo worden ze niet gehinderd door die belangenverstrengeling." 

Blijven er dan nog accountants over?

"We hebben toch ook belastingadviseurs? (waarschijnlijk wordt bedoeld ‘belastinginspecteurs', red. Accountant.nl). Er werken toch ook accountants voor de AFM en De Nederlandsche Bank? Er zijn altijd mensen die het niet primair om het geld te doen is."