Marcel Smits: 'Succes is goed voor het ego, slecht voor het karakter'
Marcel Smits, cfo van het Amerikaanse Cargill, is in 2013 de ‘hoogste' Nederlandse accountant in business. Anders dan sommige collega's in de Top 50 ziet hij niks in de huidige scheiding van controle en advies.
In het artikel 'Top 50 Accountants in business 2013' in het juninummer van Accountant zegt Smits, oud-cfo van KPN en oud-ceo van Sara Lee, gefascineerd te zijn door het onderwerp corporate en institutionele debacles.
"Mede door het lezen van case studies over Ahold, Enron, DSB, Amarantis, Fortis en vele andere organisaties ben ik tot de conclusie gekomen dat de basisoorzaak bijna altijd een combinatie is van gedragsproblemen, het onvermogen van toezichthouders en bestuurders om onafhankelijke informatie te verkrijgen over wat er op lagere niveaus in de organisatie gebeurt, en last but not least het bijeenkomen van op het eerste gezicht niet-gerelateerde risico's."
"Voor wat betreft het onderwerp gedrag heb ik al lang geleden het credo omarmd ‘succes is goed voor het ego maar slecht voor het karakter'. Het boeit mij dat de gedragswetenschappen in toenemende een stevige onderbouwing geven voor deze stelling. Het onvermogen om onafhankelijke informatie te vergaren werd bijvoorbeeld geïllustreerd in het geval Amarantis."
Gevraagd naar zijn opvatting over de per 2013 opgelegde scheiding van controle en advies en de verplichte roulatie (per 2016) van controlerend accountantskantoor, zegt hij: "Gezien mijn opvattingen over de basisoorzaken van corporate failures zal het u niet verbazen dat ik het streven naar een verplichte scheiding tussen audit en advies van weinig belang acht voor het aanpakken van het afnemend vertrouwen in het accountantsberoep."
Met deze stellingname vindt Smits van de andere vier voor het artikel geïnterviewde cfo's alleen Achmea-cfo Huub Arendse (tot voor kort partner bij KPMG) aan zijn zijde.
Guus Stoelinga, cfo bij LeasePlan Corporation: "De scheiding tussen controle en advies heeft LeasePlan al heel lang geleden doorgevoerd. Ze raakt ons dus niet. Ik ben altijd tegen de combinatie geweest en vind de opgelegde scheiding prima. Van de verplichte kantoorroulatie krijg ik echter grijze haren."
Engelhart Robbe, cfo bij de Nederlandse Spoorwegen: "Ik denk dat de nieuwe wet- en regelgeving goed kan werken. Door periodiek te wisselen van accountant blijven de checks and balances in evenwicht en houd je elkaar scherp. De scheiding tussen advies en controle is in principe een goede zaak. De verwevenheid mag nooit te groot worden. Wel is het van belang invulling te blijven geven aan de natuurlijke adviesrol gekoppeld aan de jaarrekeningcontrole."
René Oudejans, cfo bij Gasunie: "De scheiding tussen controle en advies heeft Gasunie al eerder ingeregeld. Ik ben voorstander van de zuivere scheiding tussen deze vakgebieden. Er was met name op het gebied van de fiscale adviezen een schemergebied, maar ook het voorkomen van de schijn van belangenverstrengeling heeft mijn voorkeur. Kantoorroulatie vind ik risicovoller: de kans bestaat dat er kennis verloren gaat en dat de kwaliteit van de audits in het geding komt. Dat de AFM zijn tanden heeft laten zien en de big four-kantoren begin 2013 heeft aangesproken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheden is nuttig.".