Gerben Everts (AFM): 'Big four misbruiken overgangstermijn adviesopdrachten'
De vier grote accountantskantoren hebben eind 2012 op grote schaal snel nieuwe adviescontracten met klanten afgesloten, om wetgeving per 1 januari 2013 voor te zijn. Dat zegt AFM-bestuurder Gerben Everts vanavond in het televisieprogramma Nieuwsuur. In een interview met Accountant licht hij een en ander toe.
KPMG, Ernst & Young, PricewaterhouseCoopers en Deloitte hebben in november en december 2012 nog snel nieuwe contracten met klanten afgesloten, om de op 1 januari 2013 ingaande strengere wetgeving over de combinatie van controle en advies voor te zijn.
"We hebben gezien dat er contracten zonder concretisering, dus nog nader in te vullen, in de laatste twee maanden van 2012 zijn afgesloten. Het zijn er zo'n 250", zegt Everts in de uitzending. "Zo'n 50 van die contracten kwalificeren we als heel dubieus."
De AFM noemt het heel ernstig wat nu is gebeurd. "De Tweede Kamer heeft erg nadrukkelijk gezegd dat de scheiding tussen advies en controle heel belangrijk is. En als de accountantskantoren dan de eerste de beste keer dat ze kunnen bewijzen dat ze dit serieus nemen, er gelijk een loopje mee nemen, dan is dat een zorgelijk punt. De kantoren dachten handig te zijn, maar die handigheid wordt door ons niet op prijs gesteld", aldus Everts in Nieuwsuur.
Volgens de op 1 januari 2013 van kracht geworden Wet op het accountantsberoep mag een accountantskantoor dat de wettelijke controle doet bij een organisatie van openbaar belang (oob), daarnaast geen adviesdiensten voor die organisatie meer verrichten. Voor lopende adviescontracten geldt een overgangstermijn.
In een interview in het volgende week te verschijnen aprilnummer van Accountant gaat Everts ook in op het (ten tijde van interview nog lopende) onderzoek. Grote delen van de sector hebben zich aangepast volgens Everts aangepast aan de nieuwe werkelijkheid, maar de AFM heeft signalen gekregen dat de overgangstermijn van twee jaar voor het afronden van lopende adviesopdrachten wordt misbruikt.
"Minister, Kamer en ook de NBA hebben de sector heel duidelijk laten weten dat de overgangstermijn uit coulance is gegund, om de continuïteit van lopende opdrachten te kunnen waarborgen", aldus Everts in Accountant. "Daarbij is gesteld dat er prudent mee moet worden omgegaan. Het past accountants niet de route te bewandelen van het argument dat men zich 'keurig aan de mazen van de wet' houdt."
Wat houden de signalen precies in?
"We hebben de indruk dat er kantoren zijn die eind 2012 met controleklanten nog snel nieuwe contracten voor adviesopdrachten hebben afgesloten of verlengd, contracten die de gehele periode van de overgangstermijn beslaan. Daarbij zouden ook opdrachten zijn overeengekomen waarbij de nadere invulling feitelijk ontbreekt. Daar richten wij onze pijlen op.
De AFM voert gesprekken met de grote vier kantoren om de omvang en de ernst van de signalen vast te stellen. Everts: "Maar ik kan nu al zeggen dat er dus blijkbaar bij sommigen nog steeds onvoldoende begrip is van het belang van ethisch loepzuiver handelen. Ik vraag me ook sterk af of de audit committees hiervan op de hoogte zijn en vooraf keurig hun fiat hebben gegeven. Een-tweetjes tussen cfo en accountant moeten bij uitstek hun aandacht hebben. Het zou mij niet verbazen als een aantal adviesopdrachten alsnog wordt ingetrokken om de objectiviteit van de controle het komende jaar te kunnen waarborgen. Want die objectiviteit wordt geraakt als in strijd met wet- en regelgeving een combinatie van controle en advies in stand wordt gehouden."
Hoe beoordeelt u die situatie?
"Het is helaas geen positief beeld. Na alle incidenten en alle discussies van de afgelopen jaren - en ook na het vaststellen van de nieuwe regels - moet er in de sector blijkbaar nog steeds een slag worden gemaakt. De aanloop naar 2013 was juist een uitgelezen kans te laten zien dat de cultuurverandering binnen de kantoren effect sorteert."
Everts benadrukt dat hij ook veel veranderingen ten goede ziet in de sector. "Gelukkig zijn er heel veel accountants die het belangrijk vinden zich aan te passen aan de nieuwe realiteit binnen het oob-segment. Over het algemeen zie ik een veelbelovende toekomst voor het accountantsberoep en de omstandigheden zijn zodanig dat het vak ook echt een renaissance kan doormaken. Alleen moet men die kans wel nú grijpen en dat kan alleen als iedereen haarscherp voor ogen heeft hoe de zaken er voor staan. Wie nu de nieuwe werkelijkheid niet omarmt, hoort uiteindelijk niet thuis in de sector."
Reactie NBA
In een reactie bij het interview zegt de NBA kennis te hebben genomen van de zorg van de AFM en met de leiding van de betrokken kantoren te hebben gesproken om een goed beeld te krijgen van de situatie. "De wet is in korte tijd ingevoerd en daardoor is er niet tijdig nadere uitleg beschikbaar gekomen omtrent de interpretatie van de wet gedurende de overgangsperiode", aldus de beroepsorganisatie. "De kantoren hebben daar ieder een eigen invulling aan gegeven en de AFM hanteert op onderdelen een andere interpretatie van de overgangsregeling. Mocht blijken dat die invulling heeft geleid tot evidente overtredingen, dan acht de NBA passende maatregelen noodzakelijk. De desbetreffende kantoren hebben aangegeven bereid te zijn - indien blijkt dat de wet dat vereist - hun beleid aan te passen."
Zie ook de uitgebreide reactie van NBA-voorzitter Huub Wieleman op Accountant.nl.