Nieuws 27 maart 2013

AFM: Adviescontracten bij controleklant bedreigen onafhankelijkheid accountant

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is bezorgd over een reeks contracten voor advieswerkzaamheden die de vier grootste accountantskantoren kort voor het einde van 2012 hebben gesloten met ondernemingen waarvan ze ook de wettelijke controle van de jaarrekening uitvoeren.

Persbericht van de AFM:

Adviescontracten bij controleklant bedreigen onafhankelijkheid accountant

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is bezorgd over een reeks contracten voor advieswerkzaamheden die de vier grootste accountantskantoren kort voor het einde van 2012 hebben gesloten met ondernemingen waarvan ze ook de wettelijke controle van de jaarrekening uitvoeren.

Tegen nieuwe regels in lijken accountants daarmee grote risico's te willen nemen met hun onafhankelijke positie en daarmee de kwaliteit van de accountantscontrole niet voorop te zetten bij het uitvoeren van hun werkzaamheden. De vier grootste accountantsorganisaties zijn gevraagd om samen met de controleklanten en de raden van commissarissen van deze ondernemingen te bezien in hoeverre de gesloten contracten volgens de regels zijn gesloten.

Het doet de AFM deugd dat accountantsorganisaties inmiddels hebben aangegeven de contracten die evident op gespannen voet staan met de overgangsregeling alsnog te hebben ingetrokken dan wel deze niet tot uitvoer te zullen brengen. Over de bevindingen waarover nog geen consensus bestaat zal de AFM een constructieve dialoog met kantoren en auditcommissies aangaan om problemen in de toekomst bij voorbaat te voorkomen.

Scheiding controle en advies

Sinds begin 2013 geldt een wettelijke scheiding tussen controle en advies die niet langer adviesdiensten toestaat bij de organisaties van openbaar belang (OOB's) die door hetzelfde kantoor wordt gecontroleerd.

Wel is er een overgangsregeling afgesproken voor lopende contracten. Die is bedoeld om enige tijd te kunnen nemen om lopende zaken over te dragen aan andere consultants of adviseurs. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan fiscale advieswerkzaamheden die tot en met 2012 naast de accountantscontrole door dezelfde accountantsorganisatie werden verricht. De AFM kan zich goed voorstellen dat dit type werkzaamheden na jaareinde nog even doorloopt. Ook heeft de AFM begrip voor continuering van fiscale advisering in het concrete vooruitzicht van beëindiging van de controleopdracht.

Uit onderzoek van de AFM naar contracten die zijn gesloten in november en december 2012 blijkt dat door ieder van de vier kantoren contracten zijn afgesloten voor niet-controlediensten die naar de mening van de AFM feitelijk niet onder de overgangsregeling zouden behoren te vallen. De AFM concludeert dat alle vier de Big-4 kantoren in eerste instantie de overgangsregeling zo hebben geïnterpreteerd dat ieder contract voor niet-controlewerkzaamheden bij OOB-controlecliënten dat is afgesloten voor 1 januari 2013, onder de overgangsregeling valt.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Voor de AFM is duidelijk dat de kantoren hierbij niet hebben gehandeld in de geest van de wet. Dit is des te teleurstellender omdat van accountantsorganisaties mag worden verwacht dat zij serieus met hun maatschappelijke verantwoordelijkheid omgaan. De AFM concludeert dan ook dat de kantoren de naleving van de nieuwe wetgeving onvoldoende hebben gewaarborgd.

Ook de controlecliënten die deze contracten zijn aangegaan hebben onvoldoende oog gehad voor de betekenis van de onafhankelijkheid van hun controlerend accountant. Raden van commissarissen, en auditcommissies in het bijzonder, hebben een belangrijke taak om toe te zien op de onafhankelijkheid van de externe accountant. De AFM heeft de sterke indruk dat slechts een zeer beperkt aantal contracten door de raad van commissarissen of de auditcommissie van de controlecliënt vooraf worden beoordeeld en goedgekeurd.

Vertrouwen

De gebruikers van jaarrekeningen, waaronder de beleggers, moeten er op kunnen vertrouwen dat de accountant objectief en kritisch is geweest bij zijn controle, voldoende werk heeft verricht en zijn werkzaamheden en oordeel niet heeft laten beïnvloeden door andere dan vaktechnische overwegingen. De accountant moet niet alleen daadwerkelijk onafhankelijk zijn, maar ook de schijn vermijden dat hij niet onafhankelijk zou zijn.

» Rapport: Naleving overgangsregeling scheiding controle en advies