Nieuws 12 december 2013

'Derivatenrisico's mkb vallen mee'

Banken hebben te enthousiast rentederivaten aan het mkb verkocht, zonder op de risico's te wijzen. Het aantal daadwerkelijke problemen met die producten lijkt echter mee te vallen.

Dat zeggen diverse deskundigen en betrokkenen in een artikel in het decembernummer van Accountant. De Autoriteit Financiële Markten publiceerde afgelopen september de studie Rapportage Rentederivaten naar de dienstverlening van banken rond rentederivaten in het mkb. Banken zouden te makkelijk derivaten hebben verkocht, zonder adequate informatie over de risico's.

Medio juli suggereerde de Volkskrant dat 'duizenden' Nederlandse ondernemingen rentederivaten afsloten, en dat 'enkele' tientallen al een proces tegen hun bank aanspanden en schade claimden. De AFM meldt desgevraagd het aantal klachten van bedrijven over de onderzochte periode 2008-2013 'minder dan dertig' bedroeg.

Sander van Tol, managing partner bij Zanders Treasury and Finance Solutions in Bussum, gelooft niet dat onder het mbk een derivatenbom tikt. Het kleinere mkb werkt volgens hem zelden met valuta- of rentederivaten. Bij het middelgrote, meer internationaal opererende mkb zag Van Tol het gebruik wel tijdelijk toenemen, vooral rond het begin van de kredietcrisis, maar dat neemt intussen weer af. "Na de verontrustende gevallen die de kranten haalden, weegt men de voor- en nadelen beter af."

Albert Cordewener, accountant bij BPV Accountants en Belastingadviseurs, zag in de periode rond 2008 dat banken financiële instrumenten vaker aanboden ter afdekking van renterisico. Op de vraag of de doorsnee accountant voldoende derivatenkennis heeft om bij een negatieve waardeontwikkeling aan de bel te trekken bij zo'n mkb-relatie, zegt Cordewener: "Het is geen dagelijkse praktijk, en ik vrees dat de doorsnee mkb-accountant de rapportageregels rond derivaten, dus ook de precieze werking ervan, niet zomaar uit z'n mouw schudt. Het is complexe materie."

Maar hij relativeert: "Als alles loopt zoals gepland, is er geen probleem. Lastig wordt het pas als de onderneming tussentijds wil of moet aflossen, of failliet gaat voordat de looptijd van de lening en swap is verstreken."

Henk Verhoek, coördinator externe verslaggeving bij de NBA is niet echt gerust over de accountantskennis op derivatengebied maar de ophef over problemen die mogelijk nog aan de oppervlakte komen, noemt hij 'overdreven'. "In het mkb is zelden sprake van margin calls. Banken eisten die extra zekerheid meestal niet, omdat ze toch wel voldoende onderpand hadden."

Homme Idzerda, partner bij Blömer Accountants en Adviseurs in Nieuwegein, verwacht evenmin dat er binnenkort grote verliezen op derivatencontracten moeten worden gerapporteerd. Hij relativeert en spreekt van een ‘latent' probleem. "Op de bodem van de Theems liggen oorlogsschepen met bommen die nog kunnen afgaan. De autoriteiten daar besloten slechts te zorgen dat er niemand in de buurt komt. Dat gaat al zeventig jaar goed. Die metafoor lijkt me wel toepasselijk."