Nieuws 11 november 2013

Toon aan de top: wel of niet iets voor accountants?

Moeten accountants zich bemoeien met de toon in de top van de bedrijven waar ze controleren? Jazeker, zegt hoogleraar Muel Kaptein (KPMG). Maar volgens hoogleraar Hans Strikwerda hebben accountants op dat terrein niets te zoeken.

"Accountants moeten zich niet met de toon in de bedrijfstop bemoeien", schrijft Hans Strikwerda,  hoogleraar organisatieleer en organisatieverandering, vandaag in Het Financieele Dagblad. "Accountants hebben geen verstand van communicatie. Dat is een apart vak, zeker in tijden waarin het effect van digitale (beeld)technologie op communicatie groot is. Bovendien zorgen bestuurders er wel voor dat zij een goede communicatieadviseur hebben die hen influistert welke toon er moet worden aangeslagen."

Met zijn opiniebijdrage reageert Strikwerda op een bijdrage van Muel Kaptein, partner bij KPMG en hoogleraar bedrijfskunde, die op 7 november in dezelfde krant betoogde dat externe en interne accountants die 'tone at the top' juist wel zouden moeten beoordelen en dat bestuurders en commissarissen er bij het goedkeuren van auditplannen en werkprogramma's voor komend jaar expliciet op aan zouden moeten dringen.

"Een goede toon aan de top is essentieel voor de interne beheersing en het goed functioneren van een organisatie", schreef Kaptein, "terwijl een slechte toon aan de top vaak een oorzaak, of zelfs dé oorzaak, is van fraude, wanbeheer en teloorgang."

Het feit dat binnenkort relatief veel organisaties van externe accountant wisselen vanwege nieuwe wettelijke vereisten, is volgens Kaptein voor de top van deze organisaties een uitgelezen kans om het belang van de toon aan de top uit te dragen door in de selectie mee te laten wegen hoe goed de accountant dit aspect opneemt in zijn voorstel.

Met zijn pleidooi sloot Kaptein aan bij de stellingname van de NBA. In september 2012 publiceerde de NBA het rapport 'Het boegbeeld als voorbeeld'. Op basis van een enquête en gesprekken met accountants, bestuurders en commissarissen en een analyse van praktijksituaties, stelde de beroepsorganisatie daarin voor dat iedere accountant de toon aan de top van een organisatie moet meenemen tijdens de eigen controlewerkzaamheden.

Volgens Strikwerda, zelf in het verleden adviseur bij KPMG, moet wie het gedrag van een individu in goede banen wil leiden vooral zorgen voor goed werkende instituties. En daar schort het aan. Accountants stappen met initiatieven op het gebied van tone at the top en 'soft controls' in het vacuüm van de niet meer functionerende instituties, stelt hij, ondanks het feit dat registeraccountants geen verstand hebben van organisatiepsychologie. "Zij zijn er voor de juistheid van de jaarrekening en hebben daar al moeite genoeg mee."

"Bovendien: als er maatschappelijke normen moeten worden gesteld, dan is dat een zaak van de wetgever en niet van een gesloten beroepsgroep met commerciële motieven. We hebben er in Nederland ook helemaal geen behoefte aan dat er aan de top de juiste toon wordt aangeslagen - elke Nederlander doorziet dat spel wel."