Nieuws 30 oktober 2013

Goed 'foutklimaat' belangrijk voor kwaliteit

Rapporteren van gemaakte fouten is cruciaal voor het voorkomen van problemen. Een goed 'foutklimaat' binnen een accountantskantoor kan dit bevorderen, blijkt uit onderzoek.

Blame-free reporting is een van de geselecteerde aandachtspunten in het NBA-project 'Verbeter het lerend vermogen'. Blaamvrij rapporteren betekent kortweg dat je niet wordt gestraft als je een gemaakte fout meldt binnen de organisatie. Het moet veilig zijn voor de melder om kwesties aan te kaarten.

Binnen het accountancyonderzoek is al het nodige gedaan op dit gebied. In het novembernummer van Accountant belicht Luc Quadackers twee van die onderzoeken.

In het eind 2012 in Journal of Business Ethics gepubliceerde artikel Reporting Self-Made Errors: The Impact of Organizational Error-Management Climate and Error Type onderzocht Anna Gold van de Vrije Universiteit Amsterdam (samen met Ulfert Gronewold en Steven Salterio) wat de door accountants ingeschatte kans is dat collega-accountants een belangrijke, maar onbewuste, eigen fout rapporteren als ze die ontdekken.

In het experiment, waaraan 176 Duitse accountants meededen, werd vooral bekeken in hoeverre de ingeschatte kans wordt beïnvloed door de manier waarop binnen het kantoor met het rapporteren van fouten wordt omgegaan. Het vragen naar de kans dat een collega een fout rapporteert is een 'truc' om de kans op sociaal wenselijke antwoorden te verminderen.

Een klimaat waarin fouten worden geaccepteerd blijkt te leiden tot het meer rapporteren van fouten dan het blaamklimaat. Maar dit gevonden effect is sterker voor conceptuele fouten dan voor rekenfouten.

In een recenter artikel onderzoeken dezelfde auteurs, Error Management in Audit Firms: Error Climate, Type and Originator (geaccepteerd voor publicatie in The Accounting Review) of van invloed is wie de fout heeft gemaakt: de participant zelf of een collega-accountant.

Aan dat experiment deden 198 Duitse accountants mee. Ook hier heeft een open foutklimaat een belangrijke positieve invloed op het melden van fouten. Zo worden fouten van collega's eerder gerapporteerd in een open klimaat dan in een blaamklimaat. Eigen fouten worden ook in een blaamklimaat met grote kans gerapporteerd, maar dat zou kunnen liggen aan sociaal wenselijke antwoorden.

Quadackers: "En er zijn nog meer studies in de accountancyliteratuur die het belang van het foutklimaat aantonen. Dat het in potentie een positieve bijdrage kan leveren lijkt dus al voldoende duidelijk te zijn. Maar uiteindelijk moeten de kantoren het zelf op de agenda zetten. En houden."