Nieuws 17 januari 2013

'Openbaar aanklager zou oplossing kunnen zijn'

Een openbaar aanklager voor het accountantsberoep, in enigerlei vorm, zou een oplossing kunnen zijn voor het uitblijven van tuchtzaken over interne en overheidsaccountants. Dat vinden Michiel Werkhoven (voorzitter Accountantskamer) en LIO-voorzitter Ingrid Doerga.

Dat bleek vandaag in een paneldebat tijdens de door 120 leden bezochte nieuwjaarsbijeenkomst van de Ledengroep Intern en Overheidsaccountants (LIO), bij de NBA in Amsterdam.

Naast Werkhoven en Doerga zaten ook advocaat Gerard Spong, Marcel Bongers (lid College Kwaliteitsonderzoek), voorzitter Michel Kee van IIA Nederland en Anneke van Zanen-Nieberg, algemeen directeur van de Auditdienst Rijk, in het panel.

Zij discussieerden met inbreng vanuit de zaal over de brede facetten van kwaliteitsonderzoek. Aanleiding voor dit centrale thema was het interview met Michiel Werkhoven in het septembernummer 2012 van Accountant. Daarin zei hij "wel eens klachten (te) willen zien tegen interne en overheidsaccountants". Dit als vervolg op een passage in het jaarverslag 2011 waarin de Accountantskamer gewag maakte van het "falend tuchtrecht" voor intern en overheidsaccountants.

Werkhoven lichtte dit tijdens de bijeenkomst nogmaals toe. "U bent goed bezig met kwaliteitstoetsingen. De negen getoetste interne auditafdelingen kregen allemaal een voldoende, las ik in het jaarverslag. Maar bij de ‘Amarantissen' of DSB kun je je afvragen of die diensten het goed hebben gedaan. Toch zie ik nooit tuchtzaken tegen interne of overheidsaccountants, alleen tegen externe. Hoe kan dat nou?"

Op de vraag van dagvoorzitter Robert Mul, hoofd beroep en beleid van de NBA, naar de verklaring, antwoordde Marcel Bongers dat er voor een tuchtklacht een benadeelde moet zijn. "Die zit bij interne accountants bijna nooit buiten het bedrijf, en je moet ook nog causaal verband aantonen tussen het functioneren van de interne accountant en jouw schade."

Werkhoven verwierp die verklaring. "Iedereen mag een klacht indienen, ook de beroepsorganisatie. Het punt is dat je de klacht wel moet onderbouwen, dat is een van de problemen. En het bedrijf zelf heeft geen zin om naar de tuchtrechter te stappen. Misschien is een openbaar aanklager voor het accountantberoep beroep daarom nuttig?"

Michel Kee wees er op dat in diverse zaken de commissarissen tekort zijn geschoten. "Maar wanneer een interne auditor bijvoorbeeld vindt dat hij naar derivaten zou moeten kijken, moet hij dat aangeven en desnoods escaleren. Als hij niet goed heeft geëscaleerd, heeft hij zijn werk niet goed gedaan."

Werkhoven: "En waarom komt zo'n interne auditor, dan niet bij de accountantskamer?"

Kee: "Als een interne auditor niet goed functioneert wordt hij vaak al in het audit committee op de vingers getikt. Soms wordt hij eruit gezet. Dan komt hij dus niet meer bij de tuchtrechter."

Gerard Spong zoekt de verklaring onder meer in eigenbelang van de bedrijven. "Overal lopen Nick Leeson-achtige figuren rond. Veel bedrijven hebben boter op het hoofd, omdat er geld mee te verdienen valt. Als het fout gaat hoor je van het bedrijf dus niks en zie je ze niet bij de Accountantskamer. Dus blijft het voortmodderen."

Nadat Werkhoven eerder de instelling van een ‘openbaar aanklager' had gesuggereerd, legde Robert Mul de volgende stelling voor: ‘De toetsingsinstanties IIA, CKO en KOA zouden zich moeten ontwikkelen tot openbaar aanklagers'.

"Ik denk van wel", reageerde LIO-voorzitter Ingrid Doerga op die stelling. "Je vervult als interne of overheidsaccountant een maatschappelijke functie en het maatschappelijk verkeer heeft daar recht op."

Op de vraag van Mul waar iemand die vindt dat een interne accountant heeft gefaald, naartoe moet, antwoordde Spong, onder hilariteit van de zaal: "Naar een goede advocaat! En dan pak je liever het bedrijf aan, niet de interne accountant, want van een kale kip kun je geen veren plukken."
Doerga: "Dus het gaat toch om het geld?"
Spong: "Natuurlijk!"

Werkhoven wees er op dat de Accountantskamer met zijn tuchtzaken niet aan schadevergoedingen doet. "Maar hoe dan ook, dat er niet één interne of overheidsaccountants bij ons komt, blijft vreemd. Ik denk dat zo'n taak toch bij de NBA zou moeten worden neergelegd."

IIA-voorzitter Kee zei niet te zitten wachten op een rol als openbaar aanklager. "Wij willen escaleren. Ten eerste naar de board, of de audit committee, dus dicht bij degene waar het over gaat. Het tuchtrecht zit helemaal achter in dat hele proces."

Ook Anneke van Zanen-Nieberg benadrukte dat interne accountants uiteindelijk hun vak individueel uitoefenen en dat kritisch zijn op jezelf en op anderen binnen de organisatie daarom de primaire weg is en cruciaal om de kwaliteit te bewaren. "Je moet elkaar wel weten aan te spreken."

Herman Baars, betrokken bij kwaliteitstoetsingen en in het verleden onder meer intern accountant bij de Nederlandse Spoorwegen en de Belastingdienst, beaamde dat. "Ik heb meegemaakt dat er afscheid werd genomen van mensen. Er is in onze beroepsgroep dus wel degelijk een mechanisme dat kwaliteit borgt. Tuchtrecht komt daar vaak helemaal niet bij kijken. Er is al een zwaar intern disciplineringsstelsel."

Werkhoven: "Geloof je het zelf? Externe accountants hebben ook een zwaar intern disciplineringssysteem, dat is hetzelfde. Die zaken rond interne accountants moeten naar boven kunnen komen, in elk geval de zaken die ertoe doen."

Spong bespeurde alweer tot hilariteit in de zaal een "Jansen Steur syndroom" in de accountancy. "Je wordt ergens ontslagen maar komt elders weer gewoon op eenzelfde plek terecht. En dat kan alleen omdat er geen naming and shaming is. Maar vertel dit niet verder hoor, als ik over twee maanden misschien meneer Jansen Steur bijsta."

Dagvoorzitter Mul vroeg de zaal daarop aan te geven wie er voor en tegen naming and shaming is. Het aantal voorstanders bleek het aantal tegenstanders ver te overtreffen.

Werkhoven is ertegen. "Een moordenaar wordt met initialen in de krant vermeld. Waarom zou een accountant dan wel met naam en toenaam moeten worden genoemd, ook voor een enkele waarschuwing of berisping?"

Spong betoogde daarop dat het een preventief effect heeft. "En omdat het publiek recht heeft op die informatie. Maar ik kan me wel voorstellen dat je het alleen bij schorsing doet, en niet bij een enkele berisping of waarschuwing."

Volgens Werkhoven is het tuchtrecht in de accountancy in beginsel goed geregeld. "Alle tuchtmaatregelen komen in een register. Probleem is wel dat dit register bij de NBA niet eenvoudig is in te zien. Wel voor mij natuurlijk, maar niet voor het publiek."

In zijn toespraak direct na het debat kwam NBA-voorzitter Huub Wieleman terug op dit bezwaar. Hij zegde toe dat de NBA de tuchtmaatregelen binnenkort op internet toegankelijk zal maken. Belangstellenden zullen dan op basis van een concrete naam kunnen kijken of tegen een bepaalde accountant tuchtmaatregelen zijn genomen. "We hebben gewoon die wettelijke plicht, dus dat gaan we doen."

Ook op de discussie over een eventuele openbaar aanklager ging hij in. "Als NBA doen wij naar aanleiding van bijvoorbeeld publiciteit regelmatig onderzoek, met het oogmerk om met zo'n zaak eventueel naar Zwolle te gaan. We kunnen over die onderzoeken niets specifieks naar buiten brengen, maar binnenkort zullen we op onze site wel aangeven met hoeveel onderzoeken we bezig zijn, zonder daarbij namen te noemen. Die verantwoordelijkheid nemen wij dus wel degelijk."