Nieuws 31 juli 2012

Raadsleden weren uit rekenkamercommissies?

Raadsleden moeten in de toekomst worden geweerd uit lokale rekenkamers. Dat vindt demissionair minister Liesbeth Spies van BZK. Maar volgens de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies (NVRR) en de Lokale Rekenkamer zou dit de slagkracht van dit gemeentelijke controleorgaan verzwakken.

Dat blijkt uit een rondgang langs betrokkenen in het juli/augustusnummer van Accountant. 

Minister Spies deed haar voorstel in april 2012 in een brief aan de Tweede Kamer. In 2006 werden lokale rekenkamers in het kader van de invoering van het duale stelsel wettelijk verplicht. Het was een van de instrumenten om binnen gemeenten de positie van de raad ten opzichte van het college van B en W te versterken. Volgens de minister blijkt een aantal jaren later dat "het lidmaatschap van raadsleden niet meer als vanzelfsprekend wordt beschouwd en zelfs schadelijk is voor de onafhankelijkheid van de onderzoeken". 

Ze kondigt daarom aan van plan te zijn in de Gemeentewet en de Provinciewet op te nemen dat raadsleden geen deel meer kunnen uitmaken van een rekenkamercommissie. 

De Stichting De Lokale Rekenkamer, het kennisinstituut voor regionale rekenkamers en rekenkamercommissies, voelt daar weinig voor: "De plannen van minister Spies passen niet bij de lokale vrijheid die zo waardevol is voor rekenkamers. Bovendien gaat de minister met dit voorstel voorbij aan het feit dat het functioneren van de lokale rekenkamer los staat van het gekozen model." 

Ook de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) vindt het voorstel van de minister 'wonderlijk', omdat in het onlangs uitgevoerde evaluatieonderzoek "geen aanknopingspunten te vinden zijn voor een dergelijke maatregel". 

Daarentegen zijn er ook stemmen die het een goede zaak vinden als raadsleden uit rekenkamercommissies zouden verdwijnen. Volgens Berenschot, dat de evaluatie uitvoerde, heeft de samenstelling van de rekenkamercommissies weliswaar geen invloed op de effectiviteit, maar het bureau adviseert ook om "meer politiek spannende onderzoeksonderwerpen op de agenda te zetten". Criticasters van een rekenkamercommissie met raadsleden denken wel te snappen waarom die spannende onderwerpen nu vaak ontbreken: vanwege de belangenverstrengeling. 

Koos Vos, coördinator publieke sector bij de NBA, hanteert andere argumenten om te pleiten voor het weren van raadsleden uit rekenkamercommissies. "Lokale rekenkamers worden wel eens vergeleken met de Algemene Rekenkamer. Maar er is een belangrijk verschil, echter niet wat betreft de onafhankelijkheid. Lokale rekenkamers onderzoeken niet de financiële rechtmatigheid van het beleid op basis van de jaarrekening. Op basis van de gemeentewet doet de onafhankelijke externe accountant dat. Dan mag je verwachten dat het onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van gemeentelijk beleid ook onafhankelijk gebeurt, dus zonder raadsleden in de rekenkamercommissies. In de Algemene Rekenkamer zitten ook geen Kamerleden."