Nieuws 10 juli 2012

Financiële instellingen schroeven uitgaven risicomanagement op

Toonaangevende financiële instellingen hebben na de wereldwijde financiële crisis omvangrijke wijzigingen doorgevoerd in de inrichting en aanpak van hun risicomanagement, maar er moet nog veel worden gedaan om nieuwe methodologieën en benaderingen te verankeren.

Dit blijkt uit een nieuw rapport dat Ernst & Young samen met het Institute of International Finance (IIF) heeft uitgebracht. Het rapport bevat de uitkomsten van een onderzoek onder 75 financiële instellingen met hoofdkantoren in 38 landen. 

Het rapport signaleert een belangrijke stijging van de totale kosten die deze instellingen momenteel uitgeven aan de verbetering van hun risicomanagement en risicogovernance. De complexiteit van de eisen die de nieuwe regelgeving stelt zorgt voor nog meer uitdagingen. 

Marcel van Loo, hoofd Banking & Capital Markets van Ernst & Young: "De uitkomsten van dit derde jaarlijkse onderzoek laten duidelijk zien dat sinds de financiële crisis van 2008/2009 de opzet van het risicomanagement aanmerkelijk is veranderd. Toch is er nog veel werk te verzetten om nieuwe methodologieën en processen te veranderen en volledig te integreren." 

"Zo is na de crisis de risicobereidheid - het bedrag en de soort risico's die een financiële instelling bij het nastreven van haar doelstellingen kan en wil lopen - als een cruciale pijler van het proces van risicomanagement naar voren gekomen. Toch laat ons onderzoek zien dat het verankeren van de risicobereidheid op alle niveaus voor veel instellingen nog een flinke uitdaging vormt." 

"Wij constateren dat ondernemingen vandaag de dag fors meer mankracht en IT-inspanningen aan risicomanagement toewijzen en dat een verdere toename wordt verwacht. In de toegenomen uitgaven komt de prioriteit tot uitdrukking die instellingen toekennen aan de algehele risicomanagementfunctie. Voeg daar nog eens de complexiteit bij van het moeten voldoen aan Basel III en vele andere nieuwe regels en kapitaalvereisten." 

Wimjan Bos, hoofd Advisory Financial Services voor Nederland benadrukt: "Wat we met het jaarlijkse onderzoek van het IIF en Ernst & Young meten, is de vooruitgang die wordt geboekt ten opzichte van benchmarks op het gebied van het hervormen van risicomanagement die in een belangrijk rapport van het IIF uit medio 2008 zijn aanbevolen." 

"Het staat buiten kijf dat er op het gebied van risicomanagement een grote mate van vooruitgang wordt geboekt. Maar tegelijkertijd is het ook zo dat, zoals de ondervraagden ook benadrukken, de nieuwe regelgeving dwingt tot een diepgaande heroverweging van bedrijfsmodellen. Hierdoor wordt niet alleen de cruciale risicomanagementfunctie maar ook alle andere aspecten van het werk van de raden van bestuur en hogere managementteams veel complexer." 

Uit het onderzoek komt naar voren dat banken de opzet van hun risicomanagement hebben gewijzigd. 87 procent geeft aan te beschikken over een risicocommissie die bestaat uit leden van de raad van bestuur wat een grote verandering inhoudt ten opzichte van de tijd vóór de crisis. Verder is de status van de chief risk officer (cro) verhoogd: 82 procent rapporteert nu rechtstreeks aan de bestuursvoorzitter (al dan niet in combinatie met rapportage aan de risicocommissie). 

Verder zetten banken meer middelen in ten behoeve van hun risicomanagement. Van de ondervraagde ondernemingen heeft gemiddeld 57 procent het afgelopen jaar de personele bezetting van het risicomanagement opgevoerd, waarbij 36 procent aangaf het komende jaar een verdere toename te verwachten. 

Bos: "Raden van bestuur en hogere managementteams zien in dat een goed risicomanagement staat of valt met het uitdragen van de kernwaarden van de bedrijfscultuur. Er moet een juiste mate van prestatiebeloning komen en, nog afgezien van alle verbeteringen aan technische systemen, moet er sprake zijn van een diepgeworteld besef dat goed risicomanagement vraagt om uitmuntende beoordelingsvaardigheden." 

"Een geëigende risicocultuur, inzicht in een afgewogen risicobereidheid en de juiste balans tussen risico en beloning zijn van cruciaal belang om toekomstige crises af te zwakken. Als die zaken ontbreken, is er geen enkele kapitaalseis of toekomstige regelgeving tegen een dergelijke toekomstige crisis opgewassen." 

De ondervraagden bevestigen dat versterking van de risicocultuur een uiterst belangrijk aandachtsgebied voor het management vormt, vooral bij de ondernemingen die het zwaarst van de crisis van 2008 te lijden hebben gehad. De meest genoemde initiatieven die ter versterking van de risicocultuur zijn genomen zijn het versterken van de rollen en verantwoordelijkheden op risicogebied, het verbeteren van de communicatie en opleidingen en het versterken van de verantwoording. 

Van de ondervraagden heeft 58 procent in de voorgaande twaalf maanden meer aandacht aan de risicocultuur besteed, waarbij 41 procent (2011: 23 procent) aangeeft tevreden te zijn met de vooruitgang die wordt geboekt op weg naar een solide risicocultuur. 

Uit het onderzoek blijkt dat het effectief implementeren van een volledig uitgewerkt risicobereidheidsproces momenteel een van de grootste uitdagingen op het gebied van risicomanagement vormt. Naast het kredietrisico en het liquiditeitsrisico werd risicobereidheid als een van de drie voornaamste zaken genoemd die de aandacht van de cro vragen. Er zijn weliswaar enkele regionale verschillen, maar uit het onderzoek komt naar voren dat 51 procent van de ondernemingen een goede vooruitgang meldt bij het vaststellen van variabelen voor de risicobereidheid op ondernemingsniveau, maar die vooruitgang nog niet had doorgevoerd tot binnen de bedrijfsactiviteiten. 

Bos: "Vrijwel alle ondervraagde bestuurders geven aan dat ze op enig niveau met het risicobereidheidsproces bezig zijn, maar slechts 26 procent van het totaal zegt dat er goede vooruitgang is geboekt met het verankeren van de risicobereidheid in de bedrijfsactiviteiten, waarbij Europese ondernemingen de meeste vooruitgang melden." 

Verder komt naar voren hoezeer de nieuwe Basel III-regelgeving de sector raakt. Van de ondervraagden neemt 65 procent de eigen portfolio in beraad, trekt 30 procent zich uit bepaalde sectoren terug en 13 procent verlaat bepaalde landen. Daarnaast voorspellen ondernemingen dat de veranderingen een grote invloed op de kosten van het zakendoen zullen hebben. Het effect daarvan is dat het rendement op het eigen vermogen daalt, de kosten en de verhouding eigen/vreemd vermogen moeten worden teruggebracht en de marges moeten toenemen. Van de banken die een inschatting hebben gemaakt van het effect op de marges op zakelijke leningen, is 40 procent van mening dat stijgingen van 50 tot 100 basispunten nodig zullen zijn. 

Bos: "Voor de meeste ondervraagden stonden kapitaal en liquiditeitsbeheer bovenaan de agenda van het hoger management. De crisis leidde noodgedwongen tot wijzigingen in het management, maar ondernemingen worstelen tevens met de praktische toepassing van nieuwe regelgeving. Systemen blijken de nieuwe liquiditeitseisen niet te kunnen verwerken en dienen dus te worden aangepast. De impact van de nieuwe kapitaal- en liquiditeitseisen op de bedrijfsmodellen van banken zal zeer groot zijn."