Nieuws 16 mei 2012

'Nederland kwetsbaarder voor corruptie'

Er is in Nederland bij de bevordering van integriteit en de bestrijding van corruptie op een aantal terreinen sprake van achterstallig onderhoud. Dit wordt geconstateerd in het gisteren gepresenteerde rapport van Transparency International Nederland (TI-NL) over het Nederlandse Integriteitssysteem (NIS).

De belangrijkste bestuurlijke en maatschappelijk instellingen en organisaties, die een rol spelen in de bevordering van integriteit of juist corruptie bestrijden, zijn het afgelopen jaar door de onderzoekster mr. Willeke Slingerland van Saxion Hogeschool in opdracht van Transparency bekeken en beoordeeld. Het onderzoek liep parallel met onderzoek in vierentwintig andere Europese staten.  

Het onderzoek heeft uitgewezen dat de Nederlandse politieke, economische, culturele en sociale basis sterk is. Desondanks constateert het rapport een aantal elementen die extra aandacht verdienen. 

Uit recente onderzoekingen van Transparency International en accountantsorganisaties blijkt dat de overheersende indruk bij zowel het bedrijfsleven als bij burgers is, dat corruptie in Nederland toeneemt. Deze indruk is, aldus het verantwoordelijke bestuurslid van Transparency International, drs. A.P. Ranner, terecht. Er is op een aantal terreinen bij de bevordering van integriteit en de bestrijding van corruptie sprake van achterstallig onderhoud. 

In de praktijk blijkt dat de wijze waarop instellingen verantwoording afleggen niet altijd adequaat is. Bovendien zijn er aanwijsbare tekortkomingen in de mate van transparantie die deze organisaties nastreven. 

Als men over integriteit praat, dan betreft het zelden de eigen integriteit of de integriteit van de directe collega's. Men wijst vaak op integriteit, of liever gezegd, het niet-integere gedrag van anderen. Ook geldt voor alle instellingen, maar ook voor het bedrijfsleven dat er geen adequate bescherming bestaat voor klokkenluiders. 

Een andere opvallende constatering is dat het zicht op corruptie beperkt is, doordat deze binnen de verschillende maatschappelijke sectoren afgehandeld worden en er geen centrale registratie van corruptie in Nederland plaatsvindt. 

Een volgende in het oog springende conclusie is dat met de huidige strafrechtregelgeving de internationale corruptie moeilijk te vervolgen is. Moedermaatschappijen zouden verantwoordelijk moeten worden gesteld voor activiteiten van hun dochterondernemingen. 

De sanctiebedragen bij buitenlandse corruptie moeten worden verhoogd. En een meer actieve samenwerking op het gebied van het tegengaan van omkoping zou binnen en buiten de EU moeten worden nagestreefd, in het bijzonder met de VS. 

Tenslotte wordt in het rapport opgemerkt dat het openbaar belang gediend is niet alleen met het veiliger melden van misstanden door klokkenluiders, maar ook met modernisering van de Wet openbaarheid van bestuur, zodat integriteitsschendingen en onwettige activiteiten sneller aan het licht kunnen komen. 

De NIS landenstudie dient als basis om (politieke) hervormingen op het gebied van corruptiebestrijding, maar ook de versterking van de integriteit door te voeren. In het licht hiervan wil TI Nederland werken aan een aantal concrete aanbevelingen.