Nieuws 30 mei 2012

‘Economische crisis dwingt tot hardere aanpak faillissementsfraude’

In een kwart tot een derde van alle faillissementen is sprake van fraude, maar de kans dat daders aansprakelijk worden gesteld is zeer gering. Nog geen twee procent van alle fraudes wordt strafrechtelijk aangepakt.

De economische schade wordt geraamd op circa 1,7 miljard euro per jaar, een enorm bedrag dat de samenleving jaarlijks misloopt. Zeker in tijden van economische crisis is dit onverteerbaar. 

Dit stelt Tineke Hilverda, hoogleraar Faillissementsfraude aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In haar oratie, die zij afgelopen vrijdag uitsprak, doet zij voorstellen om de aanpak van faillissementsfraude te verbeteren. 

Vergoeding voor curator

In een faillissement wordt het vermogen van de failliete schuldenaar (de boedel) door een curator verdeeld onder alle schuldeisers. De curator wordt betaald uit de boedel. Hij bekijkt of er geld teruggehaald kan worden door bijvoorbeeld het vernietigen van onrechtmatige transacties of aansprakelijkstelling van de fraudeurs. 

In 60 tot 70 procent van de faillissementen, waaronder het gros van de fraudegevallen, zit echter te weinig in de boedel om de curator te betalen. In die gevallen is de curator vaak niet gemotiveerd te onderzoeken of er mogelijk fraude is gepleegd. Dat kost immers alleen maar tijd en levert hem niets op. 

Deze 'lege boedelproblematiek' is dan ook een belangrijke reden waarom faillissementsfraude loont. Daarom wil Hilverda dat de overheid zich ervoor inspant dat bij een lege boedel middelen beschikbaar komen om de curator onderzoek te kunnen laten doen naar eventuele fraude. 

Lik op stuk bij een onfatsoenlijke administratie

Hilverda: "Uit een correct bijgehouden administratie kunnen de vermogensrechtelijke rechten en plichten van de failliete schuldenaar worden afgeleid. Dat geeft duidelijkheid over wat er in de boedel zit en voor wie. De administratie geeft bovendien informatie over wat er in het verleden aan transacties heeft plaatsgevonden."

"Een afwezige, onjuiste of onvolledige bedrijfsadministratie in een faillissement is altijd een indicatie van onverantwoord ondernemerschap en vaak ook van fraude. Een faillissementsfraudeur heeft er namelijk belang bij dat de fraude niet in de administratie is aan te tonen." 

Hilverda stelt daarom voor de wet te wijzigen en het verwijtbaar ontbreken van een fatsoenlijke administratie in een faillissement helder en zonder uitzondering strafbaar te stellen met een maximum van één tot vier jaar celstraf. 

Forensische analyse

Ook vindt Hilverda dat curatoren en opsporingsinstanties beter opgeleid moeten worden om bedrijfsadministraties op fraude te kunnen analyseren. Zij is bezig om samen met forensische accountants een computerprogramma te ontwikkelen waarmee digitale administraties op fraude kunnen worden doorzocht. 

Zo'n forensische analyse is volgens de hoogleraar een relatief eenvoudige manier om fraude te achterhalen. Frauduleuze transacties kunnen dan mogelijk ongedaan worden gemaakt en bestuurders kunnen voor de schade aansprakelijk worden gesteld of worden bestraft. 

Kritiek

Hilverda uit in haar oratie ook kritiek op de huidige opsporingsaanpak. Politie en justitie en ook de fiscus geven te weinig prioriteit aan de aanpak van deze fraude. Hierdoor is de capaciteit onvoldoende en blijft de deskundigheid en ervaring op dit terrein achter. 

In haar oratie formuleert de nieuwe hoogleraar een aantal randvoorwaarden om faillissementsfraude effectiever te bestrijden. Investeren in intrinsieke motivatie en deskundigheid behoren daartoe.