Nieuws 20 april 2012

Rvc vaak akkoord met belangrijke controleverschillen in jaarrekening

Raden van commissarissen en audit committees gaan er regelmatig mee akkoord dat bedrijven belangrijke, door accountants geconstateerde afwijkingen in de jaarrekening niet corrigeren, maar dat die met elkaar worden gesaldeerd. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek van Nyenrode Business Universiteit.

In dat geval worden bepaalde onderdelen in de jaarrekening hoger of juist lager weergegeven dan ze in werkelijkheid zijn, ook al vallen ze per saldo binnen de door de accountant bepaalde foutenmarge. 

Volgens de controlestandaarden zijn accountants verplicht controleverschillen te rapporteren als die belangrijk genoeg zijn. Wanneer zij belangrijke verschillen vinden, dienen zij het management te verzoeken de jaarrekening te corrigeren. 

Onderzoek van Nyenrode uit november 2011, gepresenteerd tijdens de Accountantsdag, toonde al aan dat circa 70 procent van de belangrijke controleverschillen die door accountants worden geconstateerd, leiden tot wijzigingen in de jaarrekening van de betrokken bedrijven. In de overige 30 procent van de gevallen gebeurde dat niet. 

Het aanvullende onderzoek richtte zich op die circa 30 procent niet in de jaarrekening verwerkte belangrijke controleverschillen. Dit betreffen veertien van de 147 (10 procent) in het onderzoek betrokken organisaties. 

De accountants in dit vervolgonderzoek geven aan dat zij in veel gevallen belangrijke resultaatverhogende en resultaatverlagende controleverschillen mogen salderen, omdat volgens de accountant het getrouwe beeld van de jaarrekening er niet door wordt aangetast. 

Uiteindelijk blijkt uit het onderzoek dat de resterende fout maximaal de helft van de foutenmarge betreft. In de helft van de organisaties waarin de jaarrekening om die reden niet wordt aangepast door het management, zijn deze controleverschillen aan de toezichthoudende organen als raden van commissarissen en audit committees voorgelegd en zijn zij met een dergelijke handelwijze akkoord gegaan. 

Uit het oorspronkelijke onderzoek van het najaar 2011 bleek verder dat wanneer een accountant meer dan 30 procent aan non-audit services verleent aan controlecliënten, de kans kleiner is dat geconstateerde controleverschillen in de jaarrekening hersteld worden. In het vervolgonderzoek wordt deze uitkomst bevestigd, maar bleek tevens dat non-audit services geen effect hebben op de verwerking van de belangrijke controleverschillen. 

Daarnaast heeft een langduriger cliëntrelatie juist een positieve invloed op de verwerking van controleverschillen. Bij een accountantsfirma gaat het dan om klantrelaties van langer dan tien jaar. Bij een individuele externe accountant is sprake van een positieve invloed op de verwerking van controleverschillen indien hij of zij langer dan vijf jaar de controle verricht. 

Het onafhankelijke onderzoek van november 2011 was gehouden onder Nederlandse accountants en heeft betrekking op 147 organisaties, waarvan meer dan de helft organisaties van openbaar belang (oob's) betreffen en tevens grote private ondernemingen en oob-gerelateerde organisaties, zoals pensioenfondsen. 

De anonimiteit van de invullers van de vragenlijsten was volledig gewaarborgd. Het aanvullende onderzoek is gehouden onder accountants van de organisaties waarbij controleverschillen zijn ontdekt, die niet waren aangepast in de jaarrekening van het bedrijf. Aan het vervolgonderzoek werkten veertig accountants mee. 

De resultaten van het vervolgonderzoek roepen volgens de onderzoekers nieuwe vragen op. Wat is de betekenis ervan voor jaarrekeninggebruikers? Zouden jaarrekeninggebruikers inspraak moeten krijgen in de bepaling van foutenmarges? Wat houdt de corrigerende rol van de toezichthoudende organen in? 

Dergelijke vragen zijn volgens de onderzoekers van zodanig belang dat de Nyenrode Business Universiteit op 29 juni 2012 een conferentie over dit onderwerp organiseert. 

• Download 'The impact of the public audit' : Empirisch onderzoek naar de effecten van accountantscontrole op de jaarrekening en de gecontroleerde organisatie (april 2012)
• Beluister het interview met onderzoeker Joost van Buuren van Nyenrode (BNR Nieuwsradio)
• Beluister het interview met VEB-directeur Jan Maarten Slagter (BNR Nieuwsradio)
• Beluister het interview met NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers (BNR Nieuwsradio)