Nieuws 05 oktober 2012

BDO: Onder ziekenhuizen ontstaat tweedeling

Een op de acht ziekenhuizen raakt steeds dieper in financiële problemen. Kleine provinciale ziekenhuizen zijn de zwakste schakel en middelgrote ziekenhuizen scoren qua financiële fitheid juist bovengemiddeld hoog.

Dat blijkt uit de BDO-Benchmark Ziekenhuizen 2012, waarin de jaarverslagen van tachtig algemene ziekenhuizen zijn geanalyseerd. BDO signaleert het ontstaan van een tweedeling onder ziekenhuizen en pleit voor eerder ingrijpen bij structurele financiële problemen. Verder pleit de accountantsorganisatie ervoor dat de overheid verslaggevingsregels vereenvoudigt om ‘resultaatnavigatie' in te dammen. 

Na enkele jaren van groei is het gezamenlijk resultaat (totale opbrengsten minus totale kosten) weliswaar met € 9 miljoen gedaald tot € 250 miljoen. Maar die geringe daling met 3 procent ten opzichte van 2010 is toch een prestatie van formaat, vindt co-auteur en BDO-partner Chris van den Haak. 

"Ziekenhuizen hebben in 2011 weer een behoorlijke budgetkorting voor hun kiezen gekregen, voor de algemene ziekenhuizen een totaalbedrag van € 342 miljoen. Daarnaast waren zorgverzekeraars minder bereid om onderhanden werk voor te financieren. Voor 2012 geeft dit extra druk bij de verdere uitbreiding van het B-segment tot circa 70 procent en de contractonderhandelingen." 

Toch hebben de algemene ziekenhuizen in 2011 de terugval van opbrengsten tot 1 procent weten te beperken en dankzij evenredige kostenbesparingen de winstmarge zelfs weten te handhaven op 1,9 procent, dezelfde marge als in 2010. Van den Haak: "Onder druk blijken algemene ziekenhuizen wel degelijk doortastend te kunnen optreden. De uitdaging zit nu in het - met het oog op de toegenomen risico's in 2012 - verder uitbouwen van deze daadkracht in moeilijke tijden." 

Opvallend is dat de financiële prestaties van middelgrote ziekenhuizen er in positieve zin uitspringen. Behalve dat deze ziekenhuizen hun absoluut resultaat (totale opbrengsten min totale kosten) gemiddeld met bijna 34,4 procent wisten te verhogen (tegen een daling van respectievelijk 1,2 procent en 33,6 procent voor kleine en grote ziekenhuizen), laten ze ook qua winstmarge (2,4 procent tegen respectievelijk 1,6 procent en 1,5 procent) en rentabiliteit op het eigen vermogen (15,7 procent tegen respectievelijk 10,8 procent en 9,5 procent) kleine en grote collega's ver achter zich. 

"Mogelijk is, los van kwaliteitsdiscussies, vanuit financieel perspectief sprake van optimale schaalgrootte van ziekenhuizen", aldus de onderzoekers. 

Verder groeide het eigen vermogen - een cruciale buffer in de onzekere tijden waarin ziekenhuizen zich bevinden - bij middelgrote ziekenhuizen het hardst, met gemiddeld 17,9 procent in 2011 tegen respectievelijk 11,4 procent en 10,0 procent voor kleine en grote ziekenhuizen. 

Een ander opvallend punt is dat middelgrote ziekenhuizen de afgelopen jaren gemiddeld genomen in ieder jaar resultaatgroei hebben laten zien, terwijl de gemiddelde prestaties in de categorieën groot en klein de afgelopen jaren grotere fluctuaties vertoonden. 

De goede scores van middelgrote ziekenhuizen zijn geen toevalstreffer, het is het derde jaar op rij dat de financiële prestaties van deze categorie een stijgende lijn laten zien. Zo hebben middelgrote ziekenhuizen tussen 2009 en 2011 - een periode dus van hoge turbulentie op de zorgmarkt - hun absoluut resultaat meer dan verdubbeld. In dezelfde periode is ook hun winstmarge vrijwel verdubbeld naar 2,4 procent. 

Grote en kleine ziekenhuizen zagen hun winstmarge tussen 2009 en 2011 juist wegzakken, respectievelijk van 2,0 procent naar 1,5 procent en van 2,3 procent naar 1,6 procent. Tegelijk neemt ook de absolute vermogenspositie van middelgrote ziekenhuizen al drie jaar op rij snel toe. 

BDO pleit voor een early warning system, waarbij algemene ziekenhuizen jaarlijks gemonitord worden op indicatoren als kwaliteit en financiële performance, gekoppeld aan een centrale aanpak als een ziekenhuis een aantal jaren slechte scores haalt. 

Daarnaast merkt BDO op dat de vergelijkbaarheid van ziekenhuisjaarverslagen in 2011 verder is verslechterd en in toenemende mate wordt gekleurd door de vele keuzemogelijkheden in de verslaggeving. De accountantsorganisatie pleit ervoor dat de overheid verslaggevingsregels vereenvoudigt om ‘resultaatnavigatie' in te dammen. 

De omvang van de voorzieningen - zoals voor groot onderhoud of het eigen personeel - vormen een goede illustratie van de grote verschillen in boekhoudkundige benadering. De potjes die ziekenhuizen aanhouden variëren van enkele honderdduizenden euro's tot tientallen miljoenen. Uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen schommelt de omvang van de voorzieningen tussen 0,4 procent en 23,9 procent van het balanstotaal. 

De huidige verslaggevingsregels van de overheid bieden ziekenhuizen deze ruimte. BDO is echter van mening dat resultaatnavigatie de transparante financiële maatschappelijke verantwoording sterk bemoeilijkt. 

• Download het gratis rapport BDO-Benchmark Ziekenhuizen 2012